Doorgaan naar hoofdcontent

Sieralgen, verborgen leven

Appelbergen
Geleidelijk kruipt de herfst over het Groningse ven. De laatste pluizen van Wollegras en Veenpluis zijn verstoven, de Dodaars is weggetrokken, de Heikikker zit diep ingegraven en Gagel heeft zijn geurige knoppen ingepakt voor wat komen gaat. Onder water zweeft Waterveenmos als veertjes gedragen door de wind. Tot ver in de winter is hier het verborgen leven te vinden.






Waterveenmos, uitstekende vindplaats van sieralgen

Een plukje veenmos, even schudden om de grootste hoeveelheid water kwijt te raken en dan goed knijpen boven een bakje. Wat direct opvalt is dat het druppelende water dofgroen gekleurd is. Dat kan nooit van het veenmos afkomstig zijn, het zijn microscopisch kleine algjes (wieren) die hier in enorme getale voorkomen.

Micrasterias thomasiana, Mensinge, een grote sieralg
Closterium leiblinii, De Horte, Dalfsen, een kleine sieralg

Sieralgen (Desmidiaceae) behoren tot het mooiste verborgen leven van Nederland. Zwevend of vastgehecht aan waterplanten gedijen ze het beste in helder water zonder al te veel concurrentie van opdringerige draadalgen of cyanobacteriën (vroeger blauwwieren genoemd). Een helder heideven is een ideale locatie om eens kennis te maken met deze bijzondere groenwieren. Maar ook in een open tuinvijver of tussen blaasjeskruid in een boerensloot kunnen sieralgen gevonden worden.

Netrium digitus, Steenbergen, tot 0,4 mm groot

Cosmarium pyramidatum, een dwergje naast de grote Netrium


Hyalotheca dissiliens, Mensinge

De kleinste zijn niet veel groter dan een 10/1000ste millimeter, de grootste halen zonder meer 0,2 tot 0,4 millimeter en zijn met het blote oog te zien als zwevende groene stipjes. Sommige zien er uit als miniatuur bananen, andere zijn rond of gevormd als een rijk gedecoreerd kruis. Zelfs draadvormige soorten komen voor.
Tetmemorus brebissonii, Witterveld

Opvallend aan de meeste soorten is de symmetrische tweedeling. Net alsof twee cellen niet goed afscheid van elkaar konden nemen na de deling. In het centrum ligt de kern, aan beide kanten twee gelijke helften. Vol met bladgroenkorrels of opgeslagen zetmeel als reservevoorraad voor donkere dagen.

Cosmarium formulosum, De Horte, Dalfsen
Ook de meeste collega biologen lopen, net als ik, voorbij aan deze verborgen wereld. Voor mij kwam de openbaring tijdens een lezing van sieralgen kenner Marien van Westen. En dat ook nog eens op een uitgelezen moment tijdens de voorbereiding van een cursus over veen en een presentatie over leven in een waterdruppeltje. Marien trekt al jaren knijpend en persend langs de Drentse wateren. Het resultaat is te zien op zijn bijzondere website, Desmids of Drenthe. Met zijn hulp ben ik vervolgens ook gaan zoeken en begon de zoektocht naar namen. Een oud microscoopje uit de tachtiger jaren bleek voldoende om steeds weer nieuwe soorten te ontdekken. Ongekend mooi en boeiend.

Reacties

  1. Hoi Kees
    mooie foto's en een interessant verhaal.
    groetjes Herman.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hello from Montreal, Canada. Lovely photos and fascinating post.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wat een prachtig stukje natuur breng je hier in beeld Kees.
    Boeiend om te zien en te lezen en ik kan me je enthousiasme
    voorstellen, want het met eigen ogen door een microscoop zien
    is natuurlijk nog vele malen leuker.
    Hoe heb je het trouwens voor elkaar gekregen om er zulke
    mooie foto's van te maken?
    Natuurkieker Coby

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. mooie foto's....kijk dan eens op de site van Marien. Ik heb een verlengstuk voor de EOS camera gekocht die over de tubus van de microscoop past. Simpeler kan het niet.

      Verwijderen
  4. Hoi Kees,

    allereerst even een compliment over de mooie weerspiegelingen in je eerste foto.
    En wat je hier schrijft heb ik natuurlijk allemaal nog nooit gezien. Wat een mooie en leerzame informatie. Het is me al eerder opgevallen dat als ik bepaalde dingen over de natuur bij je lees, ik aan mezelf merk dat ik heel anders naar de natuur begin te kijken en ook steeds meer ontdek. Dank je wel.

    groetjes Helma

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat bijzonder om dit zo vast te kunnen leggen, het zijn net prachtige grafische platen, schitterend!
    Gr Loes

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Wat apart om de zaken nu ook eens van onder de microscoop te kunnen zien...

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Leuk en interessant zijn deze beelden.Vroeger als kind had ik ook een microscoop en op school bij biologie mochten we er mee experimenteren. Al die microorganismen zijn prachtig om te zien.
    Groeten, Gonnie

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Prachtige microscopische beelden. Mooi om het zo eens te zien.
    Compliment hiervoor.

    Groet,
    René

    BeantwoordenVerwijderen
  9. ok,in groningen zitten de heikikkers dus ook? Mooie serie Kees

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Prachtige blog, hier opent zich een nieuwe mini-wereld. Bedankt!

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Veel blogs zijn allemaal zowat hetzelfde. Leuk is hier dat er ook wat interessant te lezen valt....

    BeantwoordenVerwijderen
  12. O, wat bijzonder om de algen op deze manier, via de microscoop, te zien.
    Ik heb via mijn werk al heel wat bacteriën door de microscoop gezien, maar dit is toch weer iets heel anders.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Oranje boomalg

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet alle

Alpenvlinders

Tschiertschen, Joch alp Bijna twee uur in de middag, de zon staat hoog aan de hemel. Even op de rug, de ogen dicht, de neus vol bloemengeuren, luisterend naar het klingelen van koeienbellen lager op de helling. Het leven is goed op de alpenweiden boven Tschiertschen. Inner Urden, Mattjischhorn, Jochalp, Ochsenalp, nu zijn het alleen nog maar vakantie herinneringen. Koninginnepage Als de ogen weer open gaan is de lucht vol gefladder. Alles beweegt, kleuren flitsen langs het zwerk. Verdwazing lijkt toe te slaan maar na even knipperen met de ogen kom je weer terug op de berg. Het zijn tientallen, nee honderden vlinders die bezig zijn met hun dagelijkse werkzaamheden. Fladderend van bloem naar bloem voor een slok nectar. Of alleen maar denken aan de verdediging van hun territorium en tegelijkertijd de dames overtuigen van hun uitzonderlijke capaciteiten. Zoals die mooie Koninginnepage die steeds maar weer op het pad ging zitten. Gele Luzernevlinder Zuidelijke luzern

Bloedzuigers, onbekend en bijzonder

Gewone bloedzuiger (Haemopis sanguisuga) met Groene Kikker (Orvelte) Bloedzuigers, alleen het woord al jaagt velen de stuipen op het lijf. Beelden van grote glibberige monsters die met honderden komen opzetten om het laatste druppeltje levensbloed op te zuigen. Voldoende reden om eens naast een boerensloot te gaan zitten en op zoek te gaan naar deze spannende creaturen. Een paar halen met een net zijn vaak al voldoende om enkele te verschalken. Gezoomde clepsine (Hemiclepsis marginata), Kardinge Wat dan vooral opvalt is dat ze wel glibberig zijn maar helemaal niet groot. Enkele centimeters, daar houdt het meestal wel mee op. Dan maar eens proberen of ze nu echt geïnteresseerd zijn in mijn bloed. Even een vinger er voor houden en ze grijpen zich met hun zuigschijf aan mond en achterlijf al snel vast. Maar in plaats van schrapen om door het vel te komen gaan ze alleen maar aan de wandel, terug naar het water.veel van onze Nederlandse bloedzuigers zijn vooral op zoek naar slak