Doorgaan naar hoofdcontent

Het wondere leven van korstmossen


Korstmossen
Januari met temperaturen die meer aan maart doen denken. Tijd om naar buiten te gaan, op zoek naar de goudvink in de meidoorn, de ganzen in de polder, de pijlstaarten op de plas. Mijn reis gaat niet verder dan de dichtst bijzijnde boom. Niet dat ik het nieuwe jaar honds wil beginnen maar omdat korstmossen mijn aandacht getrokken hebben. Schilderijen waar geen penseel aan te pas is gekomen. Vaak aangezien voor mossen maar ze zijn een innige samenleving van een wier en een schimmel.










Groot dooiermos, Xanthoria parietina (Onnerweg, Haren)

Sinds de jaren negentig vind je bijna geen boom meer zonder het oranjegele Groot Dooiermos. Iets meer stikstof in de lucht, dankzij ammoniak uit de intensieve veehouderij, heeft gezorgd voor een spectaculaire uitbreiding. Beginnend met kleine flapjes kan het soms centimeters groot worden. Altijd voorzien van miniatuur soepbordjes met een licht randje en een helder oranje centrum. Apotheciën worden deze orgaantjes genoemd, het is hun taak om te zorgen voor de verspreiding van het korstmos.

Gewoon schildmos, Parmelia sulcata (Onnerweg, Haren)

In de jaren zeventig kwam het Dooiermos vrijwel alleen voor op betonnen paaltjes in agrarisch gebied. Elke eikenboom was toen begroeid met Gewoon schildmos.Mooie, platte flappen met een geschulpt randje. Vanuit het centrum straalsgewijs doorgroeiend totdat grote delen van de schors bedekt zijn. Op de grijze bovenkant zijn met een loep, of in mijn geval zonder brillenglazen van - 9, korrelige hoopjes te vinden. Deze sorediën zijn kleine brokjes korstmos die door regen weggespoeld kunnen worden. Mits ze op een goed en ruig stukje schors terecht komen hechten ze zich vast en groeien uit tot een nieuwe pluk korstmos.

Melig takmos, Ramalina farinacea (Onnerweg, Haren)

Melig Takmos is totaal anders dan de vorige twee. Trots vooruit stekende takken, stug en weerbarstig. Aan één punt zitten ze vast, een echt struikvormig korstmos. Kijk wel altijd even of het niet toch het gewonere Elandgeweimos is. De laatste heeft een witte onderkant terwijl deze gewoon aan beide kanten egaal grijs is. Zeker nu er minder zwaveldioxyde in de lucht zit worden Takmossen weer algemener.

Een korstmos als parasiet op een ander korstmos - Illosporiopsis christiansenii op
Heksenvingermos (Physcia tenella)
Boven deze blog staat als titel "het wondere leven van korstmossen". Als je alle kleuren en vormen gezien hebt weet je nog niet dat het nog vreemder kan worden. Een korstmosje wat er uit ziet als een kloddertje kauwgom, een beetje verweerd door de regen en pukkelig korrelig van structuur. Klein als speldenprikjes maar soms enkele millimeters groot. Dit bijzondere wezentje is een echte parasiet. Geen gedoe met zelf koken, gewoon eten wat een ander maakt. Altijd groeit het op andere korstmossen van het geslacht Physcia. Bij ons rond Haren is vooral het Heksenvingermos zijn slachtoffer.

Zeker nu er weinig bloeit zijn korstmossen uitnodigend mooi om eens naar te kijken.

Reacties

  1. Hoi, Kees,
    Mooie blog met de korstmossen, je kan er niet aan ontkomen ze voor de zoveelste keer op de kiek te zetten, zo vergaat het mij tenminste vaak.
    Binnenkort komt er op mijn blog een leuk dingetje voorbij, het Roze grondschijfje ( ZZZ ) ! Het groeit hier om de hoek dus als je belangstelling hebt om er een fotootje van te maken, hoor ik het wel.

    Groet,

    Ubel.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. wat weet ik toch weinig van de natuur ik kan haast ademloos je blogs volgen en zit hier heeerlijk mee te genieten en zodoende steek ik er iedere keer weer heel veel van op.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Mooie structuren vormen deze korstmossen. Die eerste foto wat een prachtig gezicht. Is het slecht voor de boom Kees?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Prachtig al deze mossen Kees,
    ik hou van mossen maar deze die jij laat zien kom ik not tegen.
    Behalve dan het groot dooiermos.
    Ook heel mooi die informatie. Dank je voor de les en foto's.
    Groetjes, Helma

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Prachtig Kees, je hebt ze goed op de foto weten te krijgen, ik vind het nog knap lastig. En zoals vaker, een interessant verhaaltje erbij. Top!

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ja mooi zijn ze al die korstmossen, ik vind ze ook prachtig om te fotograferen.
    Ik weet er echter weinig van, dus leuk dat jij naast de prachtige foto's ook
    interessante informatie hebt toegevoegd.
    Een mooi en leerzaam blog.
    Natuurkieker Coby

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Hallo Kees, al die korstmossen te samen op één enkele boom! Dit soort plekjes zijn echte schatkamers, bovendien ook erg leerzame informatie.

    groetjes, Marius

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Een fantastische serie-klasse en ook nog leerzaam.
    Groet eilandstaete

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Oranje boomalg

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet alle

Alpenvlinders

Tschiertschen, Joch alp Bijna twee uur in de middag, de zon staat hoog aan de hemel. Even op de rug, de ogen dicht, de neus vol bloemengeuren, luisterend naar het klingelen van koeienbellen lager op de helling. Het leven is goed op de alpenweiden boven Tschiertschen. Inner Urden, Mattjischhorn, Jochalp, Ochsenalp, nu zijn het alleen nog maar vakantie herinneringen. Koninginnepage Als de ogen weer open gaan is de lucht vol gefladder. Alles beweegt, kleuren flitsen langs het zwerk. Verdwazing lijkt toe te slaan maar na even knipperen met de ogen kom je weer terug op de berg. Het zijn tientallen, nee honderden vlinders die bezig zijn met hun dagelijkse werkzaamheden. Fladderend van bloem naar bloem voor een slok nectar. Of alleen maar denken aan de verdediging van hun territorium en tegelijkertijd de dames overtuigen van hun uitzonderlijke capaciteiten. Zoals die mooie Koninginnepage die steeds maar weer op het pad ging zitten. Gele Luzernevlinder Zuidelijke luzern

Bloedzuigers, onbekend en bijzonder

Gewone bloedzuiger (Haemopis sanguisuga) met Groene Kikker (Orvelte) Bloedzuigers, alleen het woord al jaagt velen de stuipen op het lijf. Beelden van grote glibberige monsters die met honderden komen opzetten om het laatste druppeltje levensbloed op te zuigen. Voldoende reden om eens naast een boerensloot te gaan zitten en op zoek te gaan naar deze spannende creaturen. Een paar halen met een net zijn vaak al voldoende om enkele te verschalken. Gezoomde clepsine (Hemiclepsis marginata), Kardinge Wat dan vooral opvalt is dat ze wel glibberig zijn maar helemaal niet groot. Enkele centimeters, daar houdt het meestal wel mee op. Dan maar eens proberen of ze nu echt geïnteresseerd zijn in mijn bloed. Even een vinger er voor houden en ze grijpen zich met hun zuigschijf aan mond en achterlijf al snel vast. Maar in plaats van schrapen om door het vel te komen gaan ze alleen maar aan de wandel, terug naar het water.veel van onze Nederlandse bloedzuigers zijn vooral op zoek naar slak