Doorgaan naar hoofdcontent

Slijmige miniatuurtjes

Heksenboter (Fuligo septica, Glimmen)
"Vieze kledders in het bos". Een veel gehoorde opmerking als het gaat over slijmzwammen. En dan wordt bijna altijd gewezen op Heksenboter of een andere, grote soort. En geef ze eens ongelijk. Zacht, glibberig, schijnbaar zonder structuur ligt er gekleurd snot over mos, hout of gras gedrapeerd.
Oeps....de verkeerde weg ingeslagen. Een niet te determineren slijmzwam op de top van een dood grassprietje (Haren)
Slijmzwammen, ook wel myxomyceten genoemd, zijn alleen in naam zwammig. De meesten zijn nauw verwant aan pantoffeldiertjes hoewel tot op heden de exacte verwantschap niet helemaal opgehelderd is. Ze verspreiden zich met sporen die na kieming een slijmige massa oplevert. Het is feitelijk één reuzencel met tientallen kernen die zich al grazend en jagend over het substraat beweegt. Bacteriën, eencellige beestjes en soms ook kleine deeltjes organisch materiaal gaan als hapklare brokken naar binnen.Vrijwel alle soorten zijn in deze fase niet op naam te brengen.

Versmolten kalkschaaltje (Diderma effusum, Haren)
Schijfvormig kalkschaaltje (Diderma haemisphaericum, Pesse)

Opensplijtend kalkkopje (Physarum bivalve, Haren)

Knikkend kalkkopje (Physarum nutans, Pesse)

Witdeksel kalkbekertje (Craterium minutum, Uithuizen)
Op een dag wordt het tijd om te denken aan het nageslacht. Wat precies de aanleiding is zal nog wel even onbekend blijven maar vermoed wordt dat het met temperatuur, vocht of het beschikbare voedsel te maken heeft. Van een ongestructureerde gelatinepudding verandert het organisme in een miniatuur landschapje met torens, cilinders, bollen of bekers. Elk gevuld met miljoenen sporen die bij de minste aanraking hun weg naar een nieuwe toekomst beginnen. Regendruppels, wind, dieren of een passerend fotograaf zijn excellente verspreiders. Sommigen houden rekening met uitdroging en voorzien hun sporendragers van een kalklaagje. Microscopisch dun maar net voldoende om de sporen te beschermen.

Doorschijnend langdraadwatje (Hemitrichia comata, Uithuizen)


Grootmazig netwatje (Stemonitis splendens, Uithuizen)
Er zijn ook vernuftige slijmzwammen die hun sporen graag wat extra hulp meegaven. Alles wordt ingepakt in een onontwarbare kluwen draden die letterlijk uit hun verpakking barsten. Wapperend in de wind wervelen ze de sporen omhoog. Of laten ze net als een jong spinnetje aan een draad door de wind oppakken om elders zich weer te verankeren. Uiteraard er op hopend dat de spore dan op de allerbeste plaats is terechtgekomen om zich te gaan ontwikkelen tot een nieuwe slijmzwam.

Rossig buiskussentje (Tubilifera arachnoidea, Pesse)
Zilveren schijnpluimpje (Stemonitopsis typhina, Haren)

Gewone boomwrat (Lycogala epidendrum, Uithuizen)
Niet alle slijmzwammen zijn miniatuurtjes. Heksenboter kan een oppervlak van meer dan tien centimeter bedekken. Gewone boomwrat ("blote-billetjeszwam") en rossig buiskussen staan als kleine, lichtende bakentjes op rotte boomstammen. Iets kleiner maar nog steeds goed te vinden zijn de netpluimpjes en zilveren schijnpluimpje. Net poederige chocolade op een groen bedje van mos.

Kijk ook eens naar deze bizarre wezentjes. Ze komen overal voor een zijn ook nog eens goed te kweken (zie artikel in Natuurbericht). Hoewel vaak microscopische determinatie noodzakelijk is kunnen goede foto's een eerste hulpmiddel zijn. De pagina Myxomyceten op de website van Hannie Wijers geeft een uitstekend overzicht. Tenslotte, op Facebook heeft een internationale groep slijmzwam deskundigen zich verenigt die altijd hulp kan bieden bij determinatie vragen.

Reacties

  1. Hoi Kees.
    weer veel te weten gekomen! Altijd leuk stuk extra info over dingen waar je zo aan voorbij loopt soms..
    gr Janet

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ook voor mij altijd weer leuk Janet om weer eens wat inspirerend groen in een verhaal te gieten. Helaas alleen wat weinig tijd om regelmatig wat nieuws te publiceren. Kijk ook maar eens bij blog Natuurkieker voor meer natuur belevenissen

      Verwijderen
  2. er gaat een nieuwe wereld voor mij open.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Kees,
    Ik vind dat kleine spul prachtig! En je moet dus eigenlijk ook oud vergaan blad goed bekijken als ik dat zo zie. Lastig ook om goed om de foto te zetten. Ik heb er ook al een paar gezien de afgelopen weken.
    Afgelopen weekend vond ik kleine witte draadjes op mos (vermoedelijk haakmos). Vanuit de verte lijkt het net op rijp, omdat het wit leek door hele kleine waterdruppeltjes. Ik heb nog niet kunnen vinden wat het was maar vermoed dat het een schimmelt is. Ik zag ook schimmel op konijnenkeutels dus het was er weer voor, dacht ik... Maar zou het ook een beginstadium van een slijmzwam kunnen zijn? Heb jij misschien een idee?
    In mijn laatste blogpost staat een foto. Zou je misschien een blik willen werpen als je tijd en zin hebt?
    Groet, Anita

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Nog even goed gekeken, maar nader inzien is het toch geen haakmos. Slordig!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank voor je reactie, domme vraag van mij: ik wilde naar de gevraagde foto kijken maar weet niet meer hoe je blog heet.....graag even hulp.

      Verwijderen
    2. Dag Kees,
      Het is
      http://kramsmacros.blogspot.nl/
      En het is foto 15. Fijn dat je ernaar wilt kijken.
      Groet, Anita

      Verwijderen
  5. Een boeiend blog Kees mat kleine natuurwondertjes waar ik nog maar weinig van weet. Ik heb dus met belangstelling alle informatie en de mooie foto's bekeken en zal eens kijken of ik naast het mij wel bekende heksenboter ook nog andere exemplaren kan vinden.
    Leuk dat je mijn blog noemde in de reactie hierboven.
    Natuurkieker Coby

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Prachtige serie bijzondere zwammetjes. Ik zit veel in de natuur, maar van je serie herken ik er maar 2. Prachtig om te zien en ook je informatie is prima. Mooie blog
    gerard

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Hoi Kees,

    enkele kende ik al maar er zijn hier ook weer soorten die ik nog nooit gezien heb.
    Werkelijk weer een heel bijzonder blog met nog bijzondere foto's. Je namen en uitleg zijn al even belangrijk.
    Prachtig gewoon. Ik weet weer waar ik moet zijn voor de determinatie :-)

    Groetjes, Helma

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Hallo!

    Als ik het goed begrijp is het zo dat als ik een zwarte eikel vind en ik leg m in mijn eigen tuin neer, dat daar dan eikelbekertjes op gaan groeien?

    En ik heb nog nooit en vraag, wat is het systeem in eikelbekertjes dat maakt dat ze hun sporee als het ware uitpuffen?

    Vriendelijke groeten,
    Aafke

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Oranje boomalg

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet alle

Alpenvlinders

Tschiertschen, Joch alp Bijna twee uur in de middag, de zon staat hoog aan de hemel. Even op de rug, de ogen dicht, de neus vol bloemengeuren, luisterend naar het klingelen van koeienbellen lager op de helling. Het leven is goed op de alpenweiden boven Tschiertschen. Inner Urden, Mattjischhorn, Jochalp, Ochsenalp, nu zijn het alleen nog maar vakantie herinneringen. Koninginnepage Als de ogen weer open gaan is de lucht vol gefladder. Alles beweegt, kleuren flitsen langs het zwerk. Verdwazing lijkt toe te slaan maar na even knipperen met de ogen kom je weer terug op de berg. Het zijn tientallen, nee honderden vlinders die bezig zijn met hun dagelijkse werkzaamheden. Fladderend van bloem naar bloem voor een slok nectar. Of alleen maar denken aan de verdediging van hun territorium en tegelijkertijd de dames overtuigen van hun uitzonderlijke capaciteiten. Zoals die mooie Koninginnepage die steeds maar weer op het pad ging zitten. Gele Luzernevlinder Zuidelijke luzern

Bloedzuigers, onbekend en bijzonder

Gewone bloedzuiger (Haemopis sanguisuga) met Groene Kikker (Orvelte) Bloedzuigers, alleen het woord al jaagt velen de stuipen op het lijf. Beelden van grote glibberige monsters die met honderden komen opzetten om het laatste druppeltje levensbloed op te zuigen. Voldoende reden om eens naast een boerensloot te gaan zitten en op zoek te gaan naar deze spannende creaturen. Een paar halen met een net zijn vaak al voldoende om enkele te verschalken. Gezoomde clepsine (Hemiclepsis marginata), Kardinge Wat dan vooral opvalt is dat ze wel glibberig zijn maar helemaal niet groot. Enkele centimeters, daar houdt het meestal wel mee op. Dan maar eens proberen of ze nu echt geïnteresseerd zijn in mijn bloed. Even een vinger er voor houden en ze grijpen zich met hun zuigschijf aan mond en achterlijf al snel vast. Maar in plaats van schrapen om door het vel te komen gaan ze alleen maar aan de wandel, terug naar het water.veel van onze Nederlandse bloedzuigers zijn vooral op zoek naar slak