Winterwandeling Gieterveld

Boswachterij Gieten

Waar eens de onmetelijk stille en soms paarse heide haar armen sloot om kleine geriefhoutbosjes ligt nu het houten schaakbord van Boswachterij Gieten. Tachtig jaar geleden glad gewalst, verkaveld in keurige vakjes en voorzien van eindeloze rijen genaalde boompjes. Storm en veranderend natuurbeheer hebben vervolgens drastisch ingegrepen maar het schaakbordpatroon van rechte paden en percelen ongemoeid gelaten. Alleen voor vierhoevige bezoekers en tweebenige baggeraars zijn er wat kronkelige lijnen getekend.

Gletsjerkuil, een pingo ruïne in het Gieterveld

Zandwinning Gieterveld, zand uit de warme Eemperiode

De winter is een uitstekend seizoen om dit bijzondere gebied op de kruin van de Hondsrug te ervaren. Grootbladige Amerikaanse eiken hebben dan hun blad laten vallen en bieden zicht op rimpels en plooien in het landschap. Het zijn restanten van verstuivingen na overbegrazing van de heide in de negentiende eeuw. Gulzige zandzuigers. Meer dan tienduizend jaar geleden lag dit zand nog op een grote vlakte die we nu kennen als de Noordzee. Rendieren graasden op de permanent bevroren toendra van het Gieterveld, geregeld gegeseld door enorme zandstormen. De grote grazers van toen zijn vervangen door kleine reeën maar midden in het bos liggen nog enkele doodijsgaten (bijv. de Gletsjerkuil) die regelrecht teruggaan tot deze laatste ijstijd (110.000 - 10.000 jaar geleden). Rond van vorm en gecreëerd door een ondergrondse ijslens. Op twee plaatsen in en bij het bos kunnen we nog verder terugkijken in de geschiedenis. Grote zandzuigers vergrijpen zich hier aan het witte duinzand uit de Eem-tijd, een warmere periode tussen twee ijstijden. Als Gieten en Gasselte toen bestaan hadden waren het welvarende badplaatsen tussen eindeloze duinenrijen. Nog ouder is de ruggengraat van het gebied: de Hondsrug. Opgebouwd uit keileem in de tweede ijstijd, minstens 200.000 jaar geleden.

Mosbos, Gieterveld

Vanaf de jaren dertig ging het op het Gieterveld vooral om houtproductie. Maar in de afgelopen twintig jaar wordt er nog maar selectief geoogst. Open plekken worden niet meer ingeplant maar teruggeven aan de natuur. Zaailingen van naald en loofbomen mogen zelf het gebied inrichting. Omgewaaide bomen mogen weer vergaan op de plek waar ze gevallen zijn. Totaal overwoekerd door een verende laag mos, verteerd door tientallen soorten zwammen.

Grote Sponszwam, Gieterveld

Teervlekkenzwam, Gieterveld

Op deze late decemberdag zitten er meer Kruisbekken dan mensen in het Gieterveld. Overal klinkt het "kiep-kiep" en af en toe begint een felrood heerschap in de top van een naaldboom wat te jodelen. Sijsjes, koolmees en pimpelmees trekken zich er niets van aan en gaan gewoon door met het zoeken naar de dagelijkse kost. Maar ook laag bij de grond is er zelfs op de kortste dag nog veel te zien. Grote Sponszwammen bijvoorbeeld. Parasieten op de voet van dennen en vaak in gezelschap van de Dennenvoetzwam. Op een restant van wat eens een fiere dennen jongeling was groeien Teervlekkenzwammen. Zwaar uitgevoerde elfenbanken met een prachtige gele groeirand. Maar Stekeltrilzwammen zijn toch wel het meest bizar. Glibbers met zachte stekels aan de onderkant.

Stekeltrilzwam, Gieterveld

Wandelen in en rond het Gieterveld kan vanaf verschillende parkeerplaatsen. Voor deze wandeling ben ik begonnen bij de kleine parkeerplaats van bungalowpark De Kremmer / Camping Lente van Drenthe aan de Houtvester Jansenweg. Vanaf de weg een ruiterpad naar het noorden volgend en vervolgens voor de zandwinning westelijk afbuigend naar de rode route en de Gletsjerkuil. Daar vandaan zijn er diverse mogelijkheden om terug te wandelen.

Tip: 28 december, natuurwandeling Gieterveld (14.30 uur), midwinterhoornblazen (vanaf 13.30 uur) en winters smullen bij De Lente van Drenthe. Opgave natuurwandeling zeker gewenst, info (AT) natuur-presentaties.nl.