Natuurblog Natuurpresentaties

Gallische wandelende tak, foto gemaakt iets noordelijk van de Mt.Ventoux Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 145 Op Nature Today werd vandaag gemeld dat we in Nederland een insectenorde rijker zijn: wandelende takken blijken zich in het diepste geheim al jaren geleden in een klein natuurgebiedje gevestigd te hebben. Nieuwe soorten worden nog net niet dagelijks gevonden maar een nieuwe orde is andere koek. Hoe ze hier gekomen zijn blijft een raadsel. Vleugels hebben ze niet en dus worden er fantastische ideeën geopperd zoals eitjes die opgegeten zijn door trekvogels. Een aantal zou dan onverteerd uitgepoept zijn en vervolgens in een Hollands paradijsje uitgekomen. In hoeverre dit klopt blijft een vraag. Het zou zelfs kunnen dat takken kwekers, en die zijn er veel in Nederland, hun overtollige eitjes gedumpt hebben. Wat daartegen pleit is dat het een weinig spectaculaire soort is. Geen doornen, flappen of bonte vleugels. Dat ze stand kunnen houden is ons opwarmende l

Putter, veren Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 144 Elk dier laat sporen achter. Pootafdrukken in het zand of vroeger in de sneeuw, een braakbal van een uil of torenvalk en uitwerpselen zijn overal te vinden. Met wat speurwerk in bijvoorbeeld de nieuwe uitgave van het sporenboek van Annemarie van Diepenbeek is bijna alles wel op naam te brengen. Veel lastiger wordt het als een vogel geslagen is door een predator en vervolgens geplukt en gesloopt. En als er dan ook nog eens geen kop- of pootresten zijn wordt het letterlijk puzzelen met veertjes. Waar ze aan het lijf gezeten hebben is aan de hand van de vorm wel vast te stellen. Armpennen van de vleugelbasis zijn meestal recht afgesneden, slagpennen aan de vleugelpunt meestal spits en de staartveren zitten daar ergens tussen in. Kleurpatronen zijn nog belangrijker. De twee meest gele veertjes op deze foto hebben bovenop de vleugel van een putter gezeten, de twee rechterveren zijn slagpennen. De linkerveer is wat besc

Heggemus (foto Wikipedia) Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 143 Voor mij is de eerste zingende heggemus van het jaar altijd weer een bijzonder fenomeen. Merels en roodborstjes zijn bijna het gehele jaar te horen. Koolmezen beginnen al in december politieke reclame te maken met hun lied C-D-U; C-D-U etc. Maar voor de heggemus moet het toch echt januari zijn voordat ze wat hogere regionen opzoeken en nadrukkelijk laten weten dat ze er echt nog zijn. Als het vanaf half april druk wordt in vogelland komen ze niet meer boven het kabaal uit met hun ijle zang. En zo gebeurde ik dat ik vanmorgen weer eens naar het station wandelde op weg om alweer een college te verzorgen voor een groep blije cursisten. Vlak voor de laatste oversteek zitten twee heggemus territoria in laag struikgewas met daartussen een enkel hoger boompje. In plaats van keurig te antwoorden leek het wel een wedstrijd hard tetteren. De één probeerde nog sneller dan de ander zijn deuntje af te raffelen. En

Koningsvaren Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 142 Nog een maand of vijf en de praktijkcursus Evolutie van Planten start in Botanische Tuin Utrecht. Voorzien van een aantal kilo's theoretische kennis worden excursies gelopen waar we met planten van nu terug gaan naar toen. Oeroude varens bijvoorbeeld. Van reusachtige boomvarens zijn maar dwergjes overgebleven maar het bouwplan bleef altijd gelijk. Kiemend op een minuscule voorkiem en daarna sporen vormend achter op het blad. Heel bescheiden, een beetje verstopt. Maar de koning moest het natuurlijk weer anders doen. Enorme topbladeren werden geheel omgebouwd tot sporendragers. Opvallend bruin de lucht instekend. Eerst dacht men hier een ontwikkeling in te zien maar noest bik en graafwerk bracht fossielen van deze familie aan het licht die in de dino tijd al hetzelfde deden. Kennelijk een succesvolle formule want er zijn diverse, niet verwante, varenfamilies die hetzelfde bedacht hebben. Zoals onze Nederlandse d

Merel (Wikimedia) Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 141 Terwijl de NOS ons met een live-blog op de hoogte houdt van elk snippertje nieuws rond een nieuw ontdekt corona virus  is het usutu virus in Nederland alweer op weg naar de achterdeur. Velen zullen er zelfs nooit van gehoord hebben.  Onze Hollandse merel heeft echter duizenden familieleden van hun tak zien vallen na enkele weken ziek, zwak en misselijk zijn. Vanaf 2016 werd gevreesd dat we nooit meer wakker zouden werden met het lied van onze zwartrok. Vooral onder de grote rivieren was de toestand dramatisch. Hoe dat mogelijk was blijft een raadsel. Het virus wordt overgedragen door Culex steekmuggen die toch echt overal voorkomen. Wereldwijd is het virus enkele keren overgesprongen op mensen maar alleen op patiënten die ouder waren en een verzwakt immuunsysteem hadden. De tuinvogeltelling 2020 was al aangekondigd als een goede graadmeter om te kijken hoe het nu staat met onze merel. Nationaal staat de vogel

Tuinvogeltelling postcode 5041  Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 140 Terwijl Sovon liet weten dat het tuinvogelweekend voor het bijhouden van de burgerlijke stand der Nederlandse vogelbevolking nauwelijks toegevoegde waarde had zaten toch meer dan 80.000 Nederlanders een halfuur lang aan het raam gekluisterd. Letterlijk achter de geraniums naar buiten gluren. Voor de vogels en voor organisator Vogelbescherming een prachtige vorm van promotie. Heerlijk met een verrekijker op schoot, een pen en notitieblok in de buurt het bonte gefladder rond de voedertafel proberen samen te vatten in cijfers. Dit jaar was het in ons tuintje wat eenvoudiger omdat de enorme mussenkolonie zich gesplitst had in diverse kleine eetclubjes. Vijf mussen tellen is toch wat makkelijker dan vijfentwintig om elkaar heen buitelende verenbolletjes. Echt nieuwswaardige resultaten waren er niet maar de achteruitgang van de merel blijft wel zichtbaar. In onze buurt eindigde deze op plaats zeven. De

Fluweelpootje Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 139 Vandaag stond voor de tweede keer een bezoek aan KNNV Alkmaar-Den Helder op het programma. En dat bekent een lange rit van 200 kilometer maar ook even de benen strekken in de "Donkere Duinen" tegenover bezoekerscentrum "De Helderse Vallei". Mistflarden hingen tussen de kromgegroeide eikenbomen, een winterkoning zong zijn januarilied. Maar dankzij de temperatuur, net boven nul, waren er nog een paar paddenstoelen aanwezig. Met het fluweelpootje als glanzende knipoog in het sombere bos. Het zijn absolute winterliefhebbers. Als alle paddenstoelen van de kou als een letterlijke drilpudding in elkaar ploffen beginnen zij te pronken met hun gele, wat slijmige hoedjes en donker voetje. Even rondkijkend op internet vind je talloze recepten met fluweelpootjes. Op de " Wildplukwiki " staat o.a. "de subtiele zoetzure smaak is perfect voor een Oosterse soep met verse gember, sojasaus en taho

Wrangwortel Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 138 Januari is de tijd van de kerstrozen. Vaak begint de bloei al rond de kerst met de witte "echte" kerstroos. Daarna volgen de tientallen, vaak kleurige hybriden van de oosterse kerstroos en het stinkend nieskruid. Veel minder vaak kom je de wrangwortel tegen. Hoewel het de minst opvallende soort is met zijn groene bloemen is het wel de enige wilde kerstroos in ons kleine landje. Hoewel tegenwoordig zeer zeldzaam zijn er nog enkele vindplaatsen langs de grote rivieren. De naam "wrangwortel" gaat terug op een buitengewoon bizar gebruik in de vee-artsenij. Wrang is een ziekte van "droogstaande" koeien waarbij een zeer vervelende huidontsteking ontstaat. Door een klein stukje wortel van deze zeer giftige plant in de huid binnen te brengen dacht men met een tweede ontsteking het "wrang" te kunnen keren. Hoe vaak de koe daaraan uiteindelijk overleed vertelt de overlevering niet. Voor

Donzige korstzwam op berk Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 137 Stichting Ark ijvert voor oernatuur in Nederland. Prachtige projecten rond rivieren die weer hun vrijheid terugkrijgen maar het meest aansprekende is toch Dood doet Leven. Aaseters een nieuwe kans geven in ons opgeruimde land. In een tuin is dat misschien wat lastig maar overal ligt wel dood materiaal. Zo hebben wij twee  50 centimeter lange "kaarsen" van berkenhout, eens voor een grijpstuiver als kerstversiering bij de kringloop meegenomen, teruggegeven aan de natuur. Inmiddels is dat een jaar geleden en de maaltijd is zichtbaar begonnen. Hoewel er nog geen insecten gang zichtbaar is zijn schimmels al wel begonnen met nieuw leven maken uit dood hout. De donzige korstzwam heeft zich genesteld tussen bast en hout. Kennelijk is de schimmel oud genoeg om zich voort te planten. Vele centimeters bast zijn bedekt met een dikke laag, heel licht roze aangelopen, korst. Bomvol microscopisch kleine spo

Vergadering Eigen Huis: heremietkreeften in twee schelpen van een alikruik, boven in een gevlochten fuikhoren, rechts in een tepelhoorn Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 136 Het was op 18 september 2018. Met een hobbelende Balgexpres werden we op de punt van Schiermonnikoog afgeleverd. Op het strand kwamen we onverwacht terecht in een vergadering van de Vereniging Eigen Huis. Helaas hadden we echter een belangrijke aankondiging gemist. Het bleek de bedoeling te zijn dat alleen huiseigenaren mee mochten praten die hun eigen huis meegenomen hadden. Een arme sloeber kwam met een kraakpand maar de meeste hadden riante villa's meegenomen. Prachtig gewonden, rijk gedecoreerd en van grauw grijs tot kleurrijk bont. Op de agenda stond slechts één punt: huizenruil. Allen bleken dringend behoefte te hebben aan een groter en ruimer pand. Wie met een klein schuurtje kwam zocht een éénpersoons appartement. En de éénkamer woningen wilden weer een ruime villa. Helaas hadden w

Sphenopteris striata - zaadvaren boven Carboon (collectie Botanische Tuinen Utrecht) Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 135 Vandaag publiceerde Jack Gordon een post op Fossil Forum over een zeer bijzondere fossiele plant die de oorsprong van bloemplanten met miljoenen jaren verder naar het verleden terug duwt. Maar tussen 174 miljoen jaar geleden en hun echte roots liggen nog eens 150 miljoen jaar. Het was in het steenkooltijdperk, het Carboon, dat de eerste experimenten gedaan werden met het vormen van zaden. Zaadvarens leken precies op varens maar in plaats van sporen op de achterzijde van het blad vormden ze "zaden" in een soort van miniatuur katjes. Het was geen echte bloem maar de eerste aanzet was gegeven. Een kleine groep ontwikkelde zich al snel tot wat we nu kennen als naaktzadigen. Dennen, cycassen en ginkgo bomen gaan in een rechte lijn terug naar "bloeiend steenkool". Het merendeel bleef echter onveranderd tot aan het prille begin v

Midden Japanse knotszakpijp met een in- en uitstroomsiphon, daaromheen gele broodsponzen, rechtsboven Japanse oester Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 134 In de haven van Lauwersoog ligt een drijvende steiger. Voor wie niet bang is voor een dikke laag vogelpoep van meeuwen en steenlopers is het een absolute aanrader eens plat op de buik te gaan liggen en over de rand te kijken. Aan het eind van de zomer is onder water elke centimeter steigerwand volledig begroeid met een letterlijk bonte verzameling beestjes. Knalgele broodsponzen, wat somber gekleurde slibanemonen en helder oranje zeeanjelieren.. Daartussen staan tientallen beestjes die heel in de verte aan de wieg stonden van ons bestaan. Als jongen waren ze vrij zwemmend en voorzien van een uiterst primitieve ruggengraat. Als volwassen beestje hebben ze deze niet meer nodig en hechten zich vast aan schelpen, stenen of zoals her steigerdelen. Eens ontstonden uit hun de vissen, uit de vissen ontstonden de amfibie

Klein kruiskruid Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 133 Een leven lang leren is een bekend gezegde geworden. Als bioloog verrast mij dit toch wel wat. Voor ons was het leven altijd al vol nieuwe inzichten en vooral nieuwe namen. Een gaai is niet Vlaams meer en een ereprijs is toch echt een weegbree en geen familie van de helmkruiden. Nog wat dichter bij, kijk eens rond naar de onkruiden die juist nu volop bloeien. Klein kruiskruid. Weinig opvallend, geen grote kroonblaadjes, geen metershoge stengel. Gewoon laag bij de grond, bloeiend met een tiental buisbloempjes. Elk buisje met een meeldraad en een stamper. In mijn jaren als lid van de PWG (Plantenwerkgroep) van de Chr. Jeugdbond voor Natuurstudie maar ook als student noemden we dit een samengesteldbloemige, een composiet. Hoe logisch kan het zijn, één bloembodem met daarop een verzameling bloempjes. Tegenwoordig mag dit niet meer. We moesten terug naar de oudste familie naam, eens door Linnaeus gegeven: Asteraceae

Paars drieoogje, 20 x vergroot Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 132 In mijn blog van gister kreeg  een mospissebed de hoofdrol. Een mooie, makkelijk herkenbare en grote soort. Nederland kent echter ook een groot aantal kleine tot bijzonder kleine soorten. Zowel op het land als in de Waddenzee is het gewoon een kwestie van monsters nemen en goed zoeken of zeven. Zo ook dit paars drieoogje. Gefotografeerd met behulp van een stereoloep en gevonden terwijl ik bezig was met het snuffelen onder takken in onze tuin. Wat dan altijd goed werkt is ze even naar een warmere plek brengen, een bak eronder en wachten maar. Springstaartjes, larfjes, een enkele regenworm en deze week dus ook een micro pissebedje beginnen dan rond te kruipen. Net als alle pissebedden leeft het paars drieoogje van wat er overblijft in de natuur. En dat is in onze tuin heel veel, alleen de allergrootste takken gaan naar de groenbak. Bladeren, afgestorven bloemen en stengels mogen gewoon terugkeren n

Mospissebed Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 131 Het is altijd weer spannend om boomstammetjes of stukjes hout om te keren. Wat zou er onder zitten?  Zo vond ik deze week na een jaar zoeken mijn eerste mospissebed in onze tuin. Vreemd omdat deze hoort bij de vijf algemeenste soorten pissebedden in ons land. En helemaal vreemd omdat het meteen de meest opvallende soort is. Bonter dan dit kan bijna niet. Een pikzwarte kop, een bruin geleed lijf met heldergele vlekken. Omdat pissebedden vrijwel altijd 's nachts actief zijn vraag ik mij dan meteen af wat het nut is van al die kleurenpracht. Een vraag waar waarschijnlijk nooit een antwoord op zal komen. In ieder geval vormen pissebedden een belangrijke schakel in veel ecosystemen. Afgestorven planten, rottende zwammen en zelfs dode diertjes gaan grif naar binnen. Verteren lukt echter niet altijd maar dat is geen probleem. Een deel wordt  verkleind weer uitgepoept en als smulmaal achtergelaten voor de jonge pissebed

Zilveren schijnpluimpje Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 130 Jaren geleden kwam ik deze miniatuur chocolade ijslollies tegen. Groeiend op de stam van een oude els in een moerassig bos. Het zijn sporendragers van een slijmzwam met de mooie naam zilveren schijnpluimdrager (Stemonitopsis typhina). Geen zwam maar een eencellig bacterievretend diertje die bij o.a. droogte samenvloeit tot een "blob" en dan sporen gaat vormen. Vandaag werd ik door mijn telefoon gewezen op een onlangs verschenen artikel van een groep biologen en paleontologen die in Myanmar in een klein stukje barnsteen sporendragers van een slijmzwam gevonden hadden. Een unieke vondst want, zoals iedereen weet die wel eens een slijmzwam aangeraakt heeft, deze wezentjes zijn uiterst kwetsbaar. En wat blijkt? Dit fossiel blijkt exact gelijk aan de nu nog voorkomende soorten van de geslachten Stemonites en Stemonitopsis. Mijn Harense vondst zou dus al die tijd onveranderd gebleven kunnen zijn.

Agaatvlinder, rups. Niet in gebruikelijk groen maar in bruin, op Geranium endressii (determinatie met dank aan Jeroen Voogd) Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 129 Vandaag bleek dat er in de achtertuin aan een Geranium geknaagd was. Van een paar bladeren was niet veel meer over dan een nerf. De dader lag bovenop een blad, een prachtige satijnbruine rups. Omdat voor een correcte determinatie elk detail nodig is werd de camera er bij gehaald. De tekening op en rond de kop, de streep over de rug en natuurlijk ook de kleuren rond de ademhalingsopeningen aan de zijkant, alles werd vast gelegd Het was zeker een uiltje maar welke? Bladeren in het grote Nachtvlinderboek van Jeroen Voogd bracht de oplossing nog niet echt dichterbij. Gelukkig bleek de schrijver bereid even mee te kijken. Het was een agaatvlinder maar wel in een minder vaak voorkomende bruine kleurvariant. De naam wijst op de vleugeltekening van de vlinder die op de halfedelsteen agaat lijkt. Als volwassen

Grijze haarmuts met sporenkapsels op iep Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 128 Een bewoner van het Amazone oerwoud zal vol verbazing rondlopen in onze Zeyerstrubben en een geboren Drent kijkt wat vreemd op van het berkenbos boven Skaftafell in IJsland. Het is maar wat je gewend bent, minstens veertig meter hoge woudreuzen, 10 meter hoge en knoestige eikenbomen of 30 centimeter hoge poolberkjes. Voor een mier zal het overal hetzelfde zijn, zelfs een miniatuur bos van nog geen vijf centimeter hoog is al een machtige wildernis voor haar. Zo kwam ik gister een paar plukjes grijze haarmuts tegen. Groeiend op een verder kale stam van een zuilvormige iep. De donkergroene blaadjes voorzien van een lichte bladpunt en een als witte haar uittredende bladnerf. Daartussen sporenkapseltjes, sommige nog met een mutsje, andere al rijp maar door de nattigheid waren de tandjes rond de opening gesloten. Onder de microscoop bleek dat er ook nog een paar stengeltjes peermos tussen de h

Klokdiertje 400 x, met steel vastgehecht aan een rottend blad, krans van trilharen rond de mondgroef zichtbaar. Daarachter diverse voedingsvacuoles met opgenomen bacteriën  Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 127 In de vijver wordt momenteel keihard gewerkt aan de winter schoonmaak. Het laatste waterlelieblad is inmiddels niet veel meer dan een slijmige massa vezels. Maar wie dat doet blijft onzichtbaar. Een enkel schijfhoornslakje trotseert het koude water en knabbelt wat maar is zeker niet de grote sloper. Dat zijn miljarden bacteriën, te klein voor een gewone microscoop. Maar met een 400 x vergroting zijn wel de bacterie-eters te zien. Tientallen pantoffeldiertjes zwemmen rond, veel te snel om mooi in beeld te krijgen. Met klokdiertjes wordt dat een stuk gemakkelijker. Zij zitten vast aan een pulserende steel die geregeld samentrekt en dan weer ontspant. Juist op dat moment is de klok goed te zien. Boven in zit een groef met een krans trilharen die voortdurend h

Waterspringstaart, springstaart direct onder het lijfje zichtbaar Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 126 Ze zijn al vaker in mijn dagelijkse blog opgetreden: springstaarten. Onmogelijke beestjes om te fotograferen. De mooiste zijn zo klein dat de bril er bij af moet om ze te vinden, de grootste zijn zo snel dat ze niet te fotograferen zijn. Vroeger behoorden ze tot de insecten maar mogen nu lekker zelf op stap in de grote dierenwereld. Hun ademhaling gaat geheel anders dan bij insecten en de meesten hebben een springvork onder hun buik. En vandaag lukte het na honderden missers om eindelijk een springvork eens te fotograferen. In een klein bakje vijverwater met wat plantenresten bleken ook wat waterspringstaartjes meegekomen. Bijzonder grappige beestjes. Zijdeglanzend zwart met rode sprieten en een beetje dik als een Michelin mannetje. Als vlooien sprongen ze rond maar eindelijk had ik er eentje in beeld onder de binoculaire stereo loupe. En dat gaf eindelijk een ka

Hazelaar, twee witte dames (foto Luit Staghouwer) Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 125 Het is kennelijk de week van de raadsels. Was het eerst een zwerm miniatuur bolletjes die uiteindelijk blauwwieren bleken te zijn, vandaag kwam er een wel heel vreemde bleekscheet door de digitale brievenbus gerold. Noordelijk natuurkenner Luit Staghouwer staat er om bekend dat hij bijzonder goed kan zoeken. Zelfs het allerkleinste ontgaat hem niet. Zo ook deze wel erg witte dame. Een hazelaar heeft altijd hoog blozende dames. Bordeaux rood gekleurde kleverige stampertjes staan wijd uit om rond vliegend stuifmeel op te vangen. Maar dit vrouwelijke katje is helderwit. En daarin was zij niet alleen. Aan de struik was geen spoor van rood te bekennen. Een dag later waren ze wat verbloeid naar vuilroze maar dat haalt het niet bij de normaler kleur. Wit duidt op het ontbreken van een kleurstof, in dit geval anthocyaan. Maar kennelijk wordt er nog wel iets aangemaakt zoals uit de roze

Spaanse aardslak, Tilburg Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 124 Het jaar begint rustig. Collegeseries starten pas aan het eind van de maand en voorbereidingen voor de jaarlijkse buurt nieuwsjaarsvisite laten voldoende tijd om heerlijk in ons tuintje rond te struinen.  Takken omkeren, stukken schors van onderen bekijken en hopen dat er wat onder zit. Ditmaal waren het een tweetal soorten, reeds eerder gevonden, miljoenpoten, wat onbestemde larven en een slaperige slak. En dat bleek een leuke vondst: een Spaanse aardslak! Van onze inheemse bosaardslak alleen te onderscheiden door er letterlijk het mes in te zetten en op zoek te gaan naar de trots aller mannen. Bij de bos eindigt deze in een puntje terwijl de Spanjaard een tube heeft. Gelukkig verschilt ook het biotoop. De exoot is een uitgesproken tuin- en kasliefhebber terwijl de bos zijn naam eer aan doet. Sinds 1962 heeft dit naaktslakje zich over het gehele land verbreidt. Natuurlijke vijanden heeft hij niet. All

Uitslag Floron Eindejaars plantenjacht 2020 Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 123 Het was weer spannend deze week. De uitslag van de Floron eindejaars plantenjacht werd verwacht. Zou het klein kruiskruid oprukken naar het ere podium? En welke soort zou er met het goud vandoor gaan? 750 deelnemers struinden tussen eerste Kerstdag en 3 januari door stad en beemd. Stonden letterlijk op hun kop in de sloot om te kijken of gewoon sterrekroos nu wel of niet bloeide. Uiteindelijk werd net wat meer dan een vijfde van de Nederlandse flora aangestreept. 521 soorten verdeeld over 1321 tellingen. Het gemiddelde was een score van 14,5 soort per telling.. En wat iedereen verwacht had: opnieuw stond de madelief op eenzame hoogte met 1029 vermeldingen. Ver daarachter volgden straatgras, vogelmuur en op de vierde plaats het klein kruiskruid. Net niet op het erepodium! Wat mij vooral opviel was dat zelfs een late zomerbloeiers als teunisbloem nog met bloemen te vinden was. Niet mee

Geen geweldige foto....cyanobacterie ketens 400x (mogelijk Nostoc) Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 122 Gister vond ik een verzameling vreemde zwarte bolletjes in ons ecologisch paradijsje. Glimmend zwart, wat ongeordend en krap een millimeter groot. Het leek op een slijmzwam maar toch ook weer niet helemaal. Vandaag kwam de oplossing! Voorzichtig werd eerst de begroeide steen uit het stapelmuurtje gehaald. Bestudering onder een binoculaire loep met 40x vergroting leerde weinig anders dan dat ze best mooi waren. Het was het toch echt nodig om wat meer uit de kast te halen. Een bolletje werd er voorzichtig uitgepeuterd, plat gedrukt op een voorwerpglaasje en bekeken onder de microscoop. En het was meteen duidelijk.....oeroud leven gevonden in een Tilburgse tuin! De alleroudste fossiele verwanten van mijn vondst zijn 3,5 miljard jaar oud. Zij waren de uitvinders van de fotosynthese, enkele zouden een miljard jaar later als bladgroenkorrel samen gaan leven met wat

Zwarte bolletjes tussen muurmos op baksteen. Grootte: 1 mm / bol Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 121 Natuur blijft altijd verrassend. Soms zijn het nieuwe soorten die onverwacht in Nederland opduiken en vervolgens met trompet geschal in Nature Today gepubliceerd worden. Vandaag was het mijn beurt om verrast te worden. Rondkruipend in de tuin was ik eigenlijk bezig alle mossen eens aan een grondige inspectie te onderwerpen. En zo kwam ik bij de miniatuur stinzentuin. Op enkele vierkante meters staat hier een groot deel van de Nederlandse stinzenplanten. Langs de rand een stapelmuurtje van oud puin afkomstig van een gesloopt schuurtje. Tussen wat plukjes muurmos lagen vreemde zwarte bolletjes. Net een millimeter groot en bij verder zoeken met tientallen aanwezig. Uitvergroot zou het een Science Fiction plaatje van een ruimtekolonie kunnen zijn als je de "reusachtige" mosjes even wegdenkt. Rondvragend op het forum van waarneming.nl werd mijn vermoeden beve

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet alle

Lijsterbes, knop Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 119 Bijna acht jaar geleden schreef ik een blog over modeverschijnselen in de knoppenwereld. Vandaag liep ik met mijn zwager door de bossen rond Huis Berg ('s Heerenberg, Montferland). Overal om ons heen zagen en voelden we de warme belofte van miljoenen knoppen. Bijna zacht fluisterend verhalend over de lente die komen gaat. Blaadjes die zich mogen ontvangen terwijl ze nog pril en gevouwen in hun harde bolster zitten. Bloemen die letterlijk uit hun knoppen mogen barsten, lachend naar de zon. Sommige strak en stug zoals eik en beuk. Totaal afgesloten van de buitenwereld. Andere zijn wat guller en staan met bolle buikjes te pronken. Paardenkastanje bijvoorbeeld, glimmend en boordevol levenskracht. Maar wat mij elk jaar weer aanspreekt is toch de lijsterbes. Niet schreeuwend rood als linde of helder groen als esdoorn maar bescheiden bruin. Passend bij het schemer van de onderste etages in het bos. Eigenlijk zou

Fluitenkruid, 26 december 2019 Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 118 Het is winter en elk jaar hoor of lees je weer dezelfde kreet: "de natuur is van slag". Soms is het echt onzinnig, in andere gevallen kan wat gezien wordt best bijzonder zijn. Fluitenkruid bijvoorbeeld. Een algemene wegbermplant en vrijwel altijd een echte voorjaarsbloeier. Tegenwoordig worden er elk jaar met de plantenjacht rond de Kerstdagen bloeiende fluitenkruidjes gezien. Of het nu laatbloeiers of juist vroegbloeiers zijn laat ik graag over aan de scherpslijpers. Maar zeker is dat de natuur echt niet van slag raakt. Het zijn individuele planten die net wat warmer staan of net wat beschutter. Zij beginnen bij een lichte temperatuurstijging al met het aanmaken van bloeihormonen, knopvorming en uiteindelijk bloei op een afwijkend moment. Energieverspilling mag je het noemen maar ook plat opportunisme. Bloei geeft kans op vermeerdering van de soort en elke kans mag je benutten. Het is d

Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 117 Wintertijd en dat betekent dat juist nu het houtig gezwam goed opvalt. Zwavelkopjes, dennenvlamhoeden en witsteelfranjehoeden zijn met de eerste nachtvorst grotendeels al verdwenen. Trilzwammen en fluweelpootjes blijven maar het zijn toch de vele soorten elfenbanken die nu goed opvallen. Meest algemeen is de gewone elfenbank. Aan de onderzijde voorzien van kleine. wit gekleurde gaatjes waar de sporen gevormd worden, aan de bovenzijde prachtig gebandeerd. Hoewel de paddenstoel meerjarig is zijn het geen echte jaarringen. Feitelijk zijn het verschillende pigmenten die in de groeiperiodes gebruikt worden. Dit elfenbankje leeft letterlijk op een houten dieet. Alles wat er in zit kan de schimmel verteren. Houtstof en cellulose wordt omgezet in chitine als bescherming tegen indringers uit de buitenwereld. Van de stronk blijft weinig anders over dan vochtige, slappe en wit gekleurde vezels. Dit type houtvertering wordt witrot genoemd.

Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 116 In april 2019 werden de laatste stukjes van ons ecologische tuintje opgeleverd. Voortuin en daktuin mochten samen met de eerder aangelegde achtertuin een warm welkom gaan geven aan wilde flora en fauna. Nog geen honderd vierkante meter in totaal en binnen een jaar al een paradijsje. Op 29 november stond de teller op 300, bij de afsluiting van het jaar op 362 soorten. Hoeveel het er totaal zijn geweest in 2019 zal altijd onbekend blijven. Waterbeestjes en mossen zijn niet volledig bekeken. Maar ook zijn er veel soorten zeker gemist, het aantal kevers en vliegen is bijvoorbeeld verrassend laag. De leukste soort werd op 29 novembe r al getoond (een populierenpijlstaart), de mooiste was toch wel de koninginnenpage. Hoog in de vlinderstruik maar prachtig uitgelicht tegen de blauwe zomerlucht. Het allergrootste beest was de ekster, het allerkleinste een miniatuur springstaartje van een halve millimeter. Zeldzaamheden waren er niet, wel

Zonnebloem, foto Annelies van Laarhoven Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 115 De eerste dag van het jaar. Mistflarden uit 2019 hangen over het veld. Resten van een hete zomer zijn vergaan tot vezels. Tot een meter boven de grond ligt de temperatuur net onder het vriespunt. En dat is ideaal voor de grootste kunstenaar die ooit gezien is. De natuur als artiest. Gebruikmakend van wat voorhanden is. Totaal ongeorganiseerd, geen proefschetsen of bouwtekeningen. Niet alleen de zwaartekracht maar ook de temperatuur werd gebruikt. Elk mistdruppeltje die het object raakte werd gevangen in de ijskoude kaken van de winterlucht. Wat het ooit was is nog te herkennen aan wat laatste zaden en de resten van de bloemsteel. Eens was het een bloembodem van een stralende zonnebloem en nu een onvergetelijk en totaal uniek kunstwerk van aangevroren taaie vezels. Als morgen de temperatuur gaat stijgen, een zachte regen de aarde zal beroeren, gaat alles verloren in de tijd. De steel zal o