Drentse ster

Reuzenzilverspar, groeiplaats Grote Aardster

Zaterdag 16 augustus, druk digitaal overleg in Drenthe. Boswachter Evert Thomas (Staatsbosbeheer) heeft mogelijk een unieke vondst gedaan. Natuurkieker Coby wordt erbij gehaald, Natuurpresentaties wordt om advies gevraagd. Er blijkt geen ander antwoord mogelijk: Evert heeft een zeer bijzondere ster gevonden, niet in het alomvattende uitspansel maar nederig verborgen onder een Reuzenzilverspar. Op de verspreidingskaart van de Grote Aardster mag de eerste stip gezet worden op het Drents plateau.

Grote aardster

Aardsterren zijn echte grond bewonende paddenstoelen en voor iedereen herkenbaar. Een fraai gewimperde kraag, model Gouden Eeuw, en middenin een hoofdje. Bij één soort (het Peperbusje) zitten in dit bolletje meerdere gaatjes, bij alle andere soorten is er één mondopening. Als de sporen rijp zijn, en de lucht goed droog, komen hier de sporen uit. Het zijn saprofyten, plantaardig en dood organisch materiaal is hun lievelingskost. Veel soorten hebben kalk nodig om uit te kunnen groeien, anderen hebben voldoende aan een rijke bosbodem.

Gekraagde aardster

Voor aardsterren moet je eigenlijk niet in het "Olde Landschap" zijn. De duinstreek, de Waddeneilanden en Zuid-Limburg zijn de beste locaties voor de twintig Nederlandse soorten. Drenthe kent er maar vijf waarvan er ook nog eens drie slechts op enkele plekken voorkomen. Meest algemeen, ook in Nederland, is de Gekraagde aardster. Een veelslippige kraag met daarop een zittende bol. Zolang er maar veel humus in de grond zit vindt deze paddenstoel het wel goed. Grote aardster, zoals nu gevonden in de Boswachterij Gieten-Gasselte, was tot nu toe alleen bekend van de randen van de provincie.

Grote Aardster

Grote Aardster, mondje met peristoom tandjes

Tussen alle aardsterren in Nederland is de Grote alleen te verwarren met de Baretaardster. Beide zijn wel eens in Drenthe gevonden, beide hebben ze een steel onder het sporenbolletje en rond de mondopening staan draden die wel wat op het "peristoom" van mossporenkapsels lijken. Net als deze "tandjes" verhinderen ze dat sporen ontsnappen als het te nat is en zweven onmogelijk is. Grote Aardsterren kunnen tot 10 centimeter in doorsnee worden terwijl de Baret nauwelijks 4 centimeter wordt. Een nog beter onderscheid is dat de Baret aan de bovenkant van het bolletje plat uitzakt en een wat afhangende kraagje heeft. Met enige fantasie (zie de mooie foto's op de de NMV verspreidingsatlas) is er een Baskisch hoofddeksel in te herkennen.

Kleine aardappelbovist

Grote stinkzwam

Geel nestzwammetje

Vroeger werden Aardsterren samengevoegd met Aardappelbovisten, Nestzwammen en Stinkzwammen in een grote groep van Buikzwammen. Paddenstoelen die hun sporen letterlijk in hun buik vormen en deze laten verstuiven of zich binnenste buiten keren zoals de stinkers het doen. Dankzij diepgaand onderzoek blijkt nu dat dit toch niet helemaal klopt. Stinkzwammen blijken wel verre verwanten te zijn maar de aardappels en nestjes zijn nog veel eerder in de evolutie afgesplitst. Paddenstoelen zijn oeroude organismen met een geschiedenis van honderden miljoenen jaren.

Grote aardster

Evert heeft de eerste Grote Aardster in midden Drenthe gevonden. Verwacht mag worden dat er in de komende decennia meer vindplaatsen bij zullen komen. Naaldbossen worden ouder en daarmee ontstaat steeds meer kans voor deze bijzondere zwammen om zich te vestigen.