Drentse insecten

Gewone Pantserjuffer, Taarlo

Juni is insectenmaand, ook in het oude Drentse landschap. Tienduizenden soorten fladderaars, kruipers, zuigers en bestuivers vieren bruiloft, geboorte en staan stil bij de dood. Graag nodig ik mijn lezers uit eens mee te lopen op een excursie, beginnend op het Zuid-Hijkerveld (aan het Oranjekanaal) en eindigend aan de oevers van het grote ven bij Taarlo. KNNV Groningen heeft deze tocht gelopen met libellenexpert René Manger (Libellenwerkgroep Drenthe).

Zuid-Hijkerveld

Pluimvoetbij, Zuid-Hijkerveld

Groentje, Zuid-Hijkerveld

Roodrandbeer, mannetje, Zuid-Hijkerveld

Roodrandbeer, vrouwtje, Zuid-Hijkerveld

Het Zuid-Hijkerveld is een laatste snipper woeste grond, gespaard uit de gulzige bekken van graafmachines en stalen spades tijdens de grote ontginningsactiviteiten. Langs de randen een gele slinger van Biggenkruid, druk bezocht door Pluimvoetbijen. Op de heide begroet een Groentje ons. Enkele Platbuiken en Viervlekken schieten met straalaandrijving over de heide. Voor de heren Roodrandbeer betekent dit voortdurend uitkijken bij hun dans van struik naar struik. Op zoek naar de mooiste dame die zo wijs is om rustig te blijven wachten op haar prins.

Heidewortelboorder, bijna versleten en oud, Zuid-Hijkerveld

Vossenkeutel met mestkeverschildjes, Zuid-Hijkerveld

Laag bij de gronds wacht de dood. Een stokoude Heidewortelboorder, bijna ontdaan van al zijn schubben en slechts met een klein plukje resterende borstharen, rust even uit op een passerende vinger. Voor tientallen mestkevers is het al te laat. Zij stonden op het menu van een passerende vos. Wat rest zijn hun staalblauwe dekschilden. Gemengd met wat muizenhaar achteloos achtergelaten op een schapenpaadje.

Taarlo, pingoruïne

Koraaljuffer, Taarlo

Twintig kilometer noordelijker ligt één van de grootste pingo ruïnes uit de laatste ijstijd. In de jaren zestig bijna dicht gegroeid maar nu in volle glorie weer hersteld. Bijna onvoorstelbaar hoe groot dat brok ijs geweest moet zijn wat eens onder deze toendra gelegen heeft. Tussen de struiken is het een bont gewemel van tientallen juffers. Variabele en Azuurwaterjuffer wonen hier vreedzaam samen, ideaal om de verschillen tussen de blauw getinte mannetjes eens goed te bekijken. Een laatste Vuurjuffer herinnert aan het afgelopen voorjaar. Zijn harde steenrode kleur wordt overgenomen door de meer subtiel rode Koraaljuffers. Kleiner, fijner met zelfs de zes pootjes in rood uitgevoerd.

Sluipvlieg Dexia rustica

Groene wapenvlieg

Beschut tegen de straffe zomerwind zitten allerlei vliegensoorten op de bramenstruiken te genieten van wat zonnestraaltjes. Een klein vliegje wordt door blogger Ubel Medema herkent als de Groene wapenvlieg, Oplodontha viridula. Bijna lichtgevend groen op het achterlijf en een metaalkleurig borststuk maken deze soort onmiskenbaar. Even verder zit de sluipvlieg Dexia rustica. Opgegroeid met Meikeverlarven als stevige kost.

Drentse insecten, overal te vinden en elke keer weer verrassend.

Nationale Nachtvlindernacht 2012

Nationale Nachtvlindernacht 2012, Groningen

Over een donker pad op het uitgestrekte schooltuinencomplex aan de Beijumerweg in Groningen schuifelen, het hoofd bijna devoot naar beneden gebogen, een rij donkere gestalten. Gedempte stemmen klinken even op, spanning klinkt er in door. Dan worden ze verlicht door een helder baken. Hier komen ze voor, een nachtvlinder ervaring!

Levervlek, foto Jaap Schelvis (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)

Wortelhoutspanner, foto Jaap Schelvis (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)   

Voor het eerst de nacht beleven is voor jong en oud steeds weer bijzonder. Wat zou er tevoorschijn komen uit de donkere schaduwen? Zwijgend, fladderend, zoekend maar uiteindelijk aangelokt door een dwingende bundel licht. Wat eerst grauw en onbestemd lijkt verandert in een eindeloze stoet manequins. Werkmans grijs, luchtig zomers geel of maagdelijk wit, alles blijkt toegestaan op dit toneel. Soms als Wajong schaduwen op de achterzijde van het laken zichtbaar maar meestal hel verlicht op het podium.

Jongste deelnemer maakt kennis met nachtvlinders,  foto Willem Kolvoort (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)   

De Nationale Nachtvlindernacht 2012, georganiseerd door de Vlinderstichting en de lokale Nachtvlinderwerkgroep van KNNV Groningen / KNNV Oost-Groningen,  werd in het Groningse Beijum bezocht door ongeveer 20 personen. Storm en regen beloofden eerst niet veel goeds maar nadat het laatste licht verdwenen was werd het droog. De allerjongste bezoeker, Manno (8 jaar) liet zich inspireren door "Nachtvlinders in de schijnwerpers", de nieuwe, kleurrijke folder van de Vlinderstichting. Lindepijlstaart, Grote Beer en Eikenprocessierups, die zou hij wel eens willen zien.

Gele Tijger, foto Jaap Schelvis (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)   

Zilveren Groenuil, foto Jaap Schelvis (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)  

Vuursteenvlinder, foto Jaap Schelvis (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)   

Vier ervaren nachtvlinderaars vertellen de bezoekers over spanners, uilen en spinneruilen. Een Gele Tijger opent de parade. Rustig zittend op een blad laat hij zich fotograferen. Dan volgen kleinere Halmuiltjes, flitsend gekleurde Koperuilen en uiteindelijk ook een Witte Tijger. Unaniem wordt echter de Vuursteenvlinder tot mooiste vlinder van de nacht uitgeroepen. Om middernacht wordt een aspirant wijknatuurgids zo enthousiast dat zij haar 13-jarige dochter belt met de vraag of ze ook niet even wil komen kijken. Bij aankomst wordt wat nuffig meegedeeld dat het vooral niet de bedoeling is om de hele avond naar motten te kijken. Direct daarna grijpt ze de camera van haar moeder en gaat fanatiek fotograferen, ze heeft haar punt gemaakt en kan nu gaan genieten van de onverwacht mooie vlinders. Het is al bijna 1 uur als de lampen gedoofd worden, de stand: 32 macro en 6 micro nachtvlinders.

Nachtvlinders beleven, foto Willem Kolvoort  (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)   

Nachtvlinders kijken, een belevenis voor jong en oud. Ook eens komen kijken? De Vlinderstichting, de Stichting Natuurkampeerterreinen en Natuurpresentaties bieden vanaf eind juli tot half augustus een nachtvlinderestafette langs meer dan tien bijzondere campings. Van Kollumerpomp tot Aarle-Rixtel worden nachtelijke fladderaars uitgenodigd zich te vertonen op het witte doek. Voor data en locaties klik op Beleef de Nacht Agenda.

Havelterberg, avondlicht

Havelterberg, avondlicht

De avond valt over de Havelterberg. De laatste zonnestralen strelen deze keileemrimpel in dit oer-Drentse landschap. Even verder wordt het jongere verleden aangelicht, een grafmonument van onze voorouders uit de Jonge Steentijd. De toeristen zijn naar huis, de hei lijkt verlaten.

Havelterberg, avondlicht

Hunebed, Havelterberg

Dan gaat er een gedempte wekker af. Hoewel het nog lang niet donker is laat de Nachtzwaluw horen dat het tijd is voor verandering. Zonaanbidders verdwijnen, dieren van de schemering verschijnen. Voor Mestkevers   moet er echter door gewerkt worden. Een verse hondendrol is een buitenkansje. Je hoort ze bijna slobberen van het aalvocht. Ondertussen worden er brokken afgeknipt, versleept en begraven.

Mestkevers, Havelterberg

Konijnen zijn nog even op zoek naar een laatste avond snack. Op de achterpoten staan blijkt de beste truc om ook het frisse bramenblad te kunnen bereiken. Een Boskakkerlak gelooft het allemaal wel. Verborgen tussen het gras zoekt hij een plekje waar hij rustig zijn enorme facetogen op non-actief kan zetten.

Konijn, Natuurcamping Het Hunehuis

Boskakkerlak, Havelterberg

Teruglopend naar de tent op de natuurcamping van hetHunehuis begint er plotseling iets te bewegen op het pad. Voorzichtig schuifelen we voorwaarts, zakken door de knieën en zien een heel jong Bosmuisje. Totaal onbevreesd zit het diertje op het pad. De grote kraaloogjes gericht op iets onherkenbaars, af en toe even knabbelen en dan verder wandelen. Onder de broekspijp door alsof er geen Gulliver op zijn pad is gaan zitten.

Bosmuis, Havelterberg

Avond op de Havelterberg, een unieke belevenis.

Meer lezen over dit prachtige gebied? Kijk dan eens op het fleurige verhaal van vorig jaar over de Havelterberg.

Wieden en Weerribben, florissant mooi

Lokkenvaart, Nationaal Park Wieden en Weerribben

Zachtjes pruttelt ons fluisterbootje door de Lokkenvaart. Een Rietzanger geniet van de dag en laat dit doordringend horen, in de elzenbomen heeft een Tuinfluiter haast om duidelijk te maken dat ook hij aanwezig is. Juffers en Libellen dartelen boven gele plompen en witte waterlelies. Een zondagse rust heerst op het water, samen met de natuur zijn we alleen in deze natte wereld.

Wieden, Beneden Leeuwen

Waterlelie, Weerribben

Wieden en Weerribben, samen vormen ze één nationaal park met een uniek laagveenreservaat in de kop van Overijssel. Maar terwijl de Wieden vooral open zijn is het karakter van de Weerribben juist beslotenheid. Elzenbossen, afgewisseld met rietvelden en trilvenen, doorsneden door vaarten en grachten. Vanuit Ossenzijl zijn enkele, korte, natuurwandelingen uitgezet maar de Weerribben ervaar je het beste vanuit een kano of een fluiterboot. Pas dan dring je door in het ontoegankelijke moeras en wordt je één met de bijzondere natuur van dit gebied.

Gele Plomp, Weerribben

Cyperzegge, Weerribben

Wateraardbei, Wieden

Riet, waterlelies en plompen zijn wel de meest opvallende planten maar er is veel meer te beleven. Op de grens van water en land staan diverse zeggensoorten met de Cyperzegge als sierlijkste. Terwijl de mannen het moeten doen met een stramme bloeisteel bungelen de dames vrolijk in de wind. Wateraardbei, Rietorchis en Moerasvergeetmijnietje zorgen voor rode, paarse en blauwe accenten.

Waterleliehaan, Weerribben

Larven Waterleliehaan, Weerribben

Grote roodoogjuffer, Weerribben

Gevlekte Witsnuitlibel, Wieden

Veel groen betekent natuurlijk een aantrekkelijke maaltijd voor allerlei knagers en bestuivers. Juist nu is het tijd voor het eetfestijn van de Waterleliehaantjes. Overal zie je vraatzuchtige keverlarven gangen graven in de mooiste drijfbladeren. Op een hogere etage schieten zweefvliegen van bloem naar bloem. Een riskante onderneming want tientallen Platbuiklibellen, Oeverlibellen en Gevlekte Witsnuitlibellen vliegen als Starfighters voor het riet langs. Kleinere vliegjes vormen prooi voor de mooie Grote roodoogjuffers die op hun beurt weer door de grote libellen gepakt kunnen worden.

Zwarte stern, Wieden

Grotere en agressieve jagers zijn te zien in en rond de Wieden. De Zwarte Stern is helemaal terug van weggeweest. Kleine broedvlotjes liggen als buitenvila's klaar bij aankomst. Insecten en stekelbaarsjes voor de altijd hongerige jongen zijn voldoende aanwezig.

Nationaal Park Wieden en Weerribben, florissant mooi in deze tijd van het jaar.

Nachtvlinders, een belevenis

Veelvraat, even kennismaken?

Direct na het midzomerfeest staat de Nationale Nachtvlindernacht op de agenda. Zodra de zon op 22 juni achter de kim verdwijnt flitsen in heel Nederland sterke lampen aan. Verlichte lakens trekken honderden nieuwsgierigen die allen komen om een glimp op te vangen van de mysterieuze bewoners van de nacht.

Nachtvlinders beleven, altijd gezellig (Nachtvlinderwerkgroep KNNV Groningen / Oost-Groningen)

Nachtvlinders kijken is een belevenis. Geleidelijk wordt het donker, vormen verdwijnen, schimmen verschijnen. Een uil wiekt geluidloos voorbij, meerkoeten wensen elkaar welterusten. Iedereen zit vol spanning voor het laken, wat zal er uit het duister naderbij komen? Eerst zijn het vooral vliegjes die het witte doek inspecteren maar al snel verschijnen de eerste vlinders. Sommigen klein en alleen door kenners te zien maar velen groot en spectaculair van kleur en vorm.

Grote Zomervlinder

Herculesje

Het begint vaak met wat Spanners. Een knalgele Hagedoorn of een heldergroene Grote Zomervlinder bijvoorbeeld. Eerst wat onrustig fladderend maar daarna toch even zittend om zich te laten fotograferen. Witte of Bruine Grijsbandspanners zijn wat subtieler getekend, zachte penseelstreken op een witte achtergrond. Een Herculesje is een leuke verrassing. Nooit keurig met zijn vleugels plat op het laken maar altijd in starthouding zittend.

Witte Tijger

Grote Beervlinder

Wat onbeholpen meldt zich vervolgens de Berenbrigade. Vooraan de Witte en Gele Tijger met hun verwarrende naam. Het zijn echte beervlinders uitgevoerd in wit of zachtgeel met zwarte strepen. Vaak vliegen ze pardoes tegen het laken aan, ploffen neer en blijven stil liggen. Als voor hun gevoel het gevaar geweken is beginnen ze weer te bewegen en zoeken een rustig plekje op het verlichte toneel. Kleine en Grote Beren, Gele en Platte Beren volgen daarna.

Puta-Uil

Roesje

Ondertussen vliegen ook de eerste uilen, met mooie namen als Haarbosje, Puta-uil en Zwarte C-uil, rond de lamp. Harige lijfjes, wat minder kleurrijk als de beren of enkele spanners maar wel prominent aanwezig. Wat later in het jaar vliegen ook de grote Huismoeders met hun oranje ondervleugels. Agaatvlinders en Roesjes kiezen voor een bijzondere kleurcombinatie samen met een opvallende afwerking van de vleugels.

Bruine eenstaart

Braamvlinder

Als er een top drie van favoriete nachtvlinders opgesteld wordt staat er altijd wel een Eenstaart bij. Vreemde, boemerang-vormige vlinders of bijzonder kleurig als de Vuursteenuil en de vliegende clown, de Braamvlinder. Hun naam hebben ze te danken aan  de bizarre rupsen die een puntig staartje als achterlijf hebben gekozen.

Klein Avondrood

Ligusterpijlstaart

Op de eerste plaats staan echter altijd de Pijlstaarten met de Ligusterpijlstaart als grootste, inheemse, vlinder van Nederland. Avondrood en Pauwoogpijlstaart zijn echter met hun opvallende kleuren of ogen veel mooier  en zullen rond 22 juni zeker gezien kunnen worden. Het zijn snelle vliegers die vaak enige overreding nodig hebben om rustig te gaan zitten.

Ook eens Nachtvlinders beleven? Op de website van de Nationale Nachtvlindernacht staan alle locaties waar op 22 juni de lampen aan zullen gaan. Verhinderd? Geen probleem, de Vlinderstichting, de Stichting Natuurkampeerterreinen en Natuurpresentaties bieden in de maanden juli en augustus op diverse campings door het gehele land nachtvlinder activiteiten. Informatie: info@natuurpresentaties.nl.