Gezwam in het voorjaar

Gedrongen Mollisia

Onlangs mocht ook ik zeven kilo papier in ontvangst nemen. Met de Ecologische Atlas van Paddenstoelen in Drenthe krijg je niet alleen heel veel schitterende foto's maar ook een niet opdrogende bron van inspiratie. Voor mij voldoende reden om bos en veld af te struinen naar voorjaarspaddenstoeltjes. Soms bescheiden van formaat, vaak kleiner dan een halve centimeter. Maar als je er eenmaal oog voor hebt gaat een ongekende wereld voor je open.

Zakjestrilzwam

Fopelfenbankje

Het merendeel van de grote zwammen houdt het voor gezien als de eerste vorst aan de deur klopt. Voor anderen is dat juist het moment om vruchtlichamen te gaan vormen. De gele snotterbellen van de Gele trilzwam bijvoorbeeld, overal te vinden aan eikentakken. Maar ik begin met de bizarre Zakjestrilzwam. Vooral in het laatste stadium is het een verstarde, taaie, hersenmassa zo groot als een kleine walnoot. Volgens de Tirion Paddenstoelengids is het geen echte triller maar een kernzwam. Ook het oranje gekleurde Meniezwammetje hoort daar bij. Elfenbanken blijven het gehele jaar aanwezig. Meest algemeen is het Gewone Elfenbankje maar zoek ook eens naar het Fopelfenbankje. Van boven net zo mooi gezoneerd maar aan de onderkant totaal anders. De sporen komen niet uit gaatjes maar uit gekronkelde lamellen.

Brandnetelschijfje, 0,5 mm

Mogelijk Kruidenvulkaantje. Geen punt op de top zoals Brandnetelvulkaantje, 0,5 mm

Wat dood gaat wordt gerecycled in de natuur. En dat betekent dat brandnetels bijzonder interessant worden. Spetters abrikozenjam blijken brandnetelschijfjes. En met de MP-E 65 lens worden zwarte spikkels vergroot tot de afgeronde bergtoppen van het Kruiden Vulkaantje. Twee minuscule Ascomyceten of zakjeszwammen die hun acht sporen in een envelop voorbereiden op het echte leven.

Asgrauwe schorszwam

Paarse eikenschorszwam

Raatzwammetje

Takken die al even liggen zijn nog veel interessanter. Kleurrijk paars als de Paarse eikenschorszwam of gebarsten wit als opgedroogde room van de Asgrauwe korstzwam komen beiden op eik voor. Beide zijn niet meer dan een dik vlies met wat lobben en zonder gaatjes of plaatjes. Veel fraaier is het Raatzwammetje die als een miniatuur honingraatje op eikenschors groeit.

Gedrongen mollisia, 4 mm doorsnee

Mollisia sp., op eikenhout, 4 mm doorsnee

Gewoon Franjekelkje, 3 mm hoog

Maar ik ga nu vooral voor de miniatuur bekertjes. Gewoon Franjekelkje bijvoorbeeld. Net als de zwammetjes op brandnetel een echte Ascomyceet met bekertjes van net twee millimeter groot. Langs de randen fraai gewimperd en zo teer dat aanraken niet verantwoord is. En dan zijn er letterlijk duizenden bekertjes van Mollisia soorten te vinden. Zeer lastig op naam te brengen omdat het vooral draait om sporenvorm en -grootte.

Gezellig Draadwatje, een slijmzwam en geen paddenstoel, bolletjes 3 mm doorsnede

Trentepohlia sp., een goudgeel gekleurd miniatuur groenwiertje, draadjes zijn 0,5 mm lang

Gezwam in het voorjaar levert nog veel meer op. Goed rondkijkend zijn er ook groeisels te vinden die wel op een paddenstoel lijken maar het helemaal niet zijn. Het Gezellig draadwatje bijvoorbeeld is een slijmzwam. Een deel van het jaar tevreden kruipend over hout en af en toe een bacterie opslokkend. En dan wordt het tijd om plannen te maken voor de toekomst. Sporenhouders worden gevormd en met behulp van springveren worden uiteindelijk de jonge "watjes" de wereld ingeschoten. In Boswachterij Anloo werd het helemaal bijzonder, een stukje hout was er versierd met korstmosjes, groene algjes en geel-gouden pluisjes. Geen slijmzwam, geen reguliere korstzwam maar wat zou het dan zijn? Facebook bracht uitkomst: het was Trentepohlia. Een groenwier die door een grote hoeveelheid caroteen oranje geworden is. Een aantal Trentepohlia's leeft samen met schimmels en vormt dan korstmossen, deze is echter helemaal vrij levend.