Doorgaan naar hoofdcontent

Waterbiezen, bijzondere planten

Gewone Waterbies  (Kardinge, Groningen)
Als wekelijks columnist van het Harener Weekblad krijg ik geregeld verzoeken voor bijzondere groene onderwerpen. Maar vandaag bracht de digitale post een geheel andere vraag: schrijf eens een blog over Waterbiezen. Groen, grasachtig en voor beginnend floristen vaak lastige soorten. De vraag kwam niet helemaal uit de grijze lucht vallen. Het begon met een tweet rond de start van de door Natuurpresentaties gegeven Groen en Doen cursus "Flora Gevorderd" in Haren waarin Waterbies letterlijk voor het voetlicht gezet werd. Hun "tweetmaster" liep er een paar dagen mee rond en vandaag kwam het hoge woord er uit: "ik wil er meer van weten".

Scherpe Zegge (Haren)

Zandzegge (Havelte)

Mattenbies (Orvelte)

Waterbiezen behoren tot een grote familie van grasachtige planten, de Cypergrassen (Cyperaceae). Meest bekend hiervan zijn de Zegges met hun driekantige stengels en vrijwel altijd eenslachtige bloemen. Grote pollen sieren slootkanten maar ook kunnen ze op gortdroge zandverstuivingen en duinen uitstekend uit de voeten. Veenpluis en Eenarig Wollegras zijn zeker in Oost-Nederland even bekend. Vroeg in het voorjaar bloeiend en daarna voorzien van een feestelijke witte pluim. Mattenbies, bekend als grondstof voor biezen stoelbekleding, behoort samen met Galigaan tot de werkelijke reuzen van deze plantengroep. Van modderige bodem tot stengeltop meten ze soms meer dan twee meter.

Links Waterbies, rechts Veenbies (onbekende flora, Wikipedia)

Veenbies (Zeegse)

Gewone Waterbies (Bentheim)

Waterbiezen hebben afscheid genomen van alles wat ze wel konden missen. Een bladschijf bijvoorbeeld. Alleen aan de stengelvoet zitten nog een paar bruine tot dieprode bladschedes.Dit is ook meteen het verschil met Veenbies die nog één bladschijfje heeft. Bloeien doen ze uitbundig maar ook weer met bijna niets. Geen bloemkroon of kelk, gewoon een paar miniatuur borsteltjes onder aan het vruchtbeginsel.

Gewone Waterbies (foto Wikipedia)

Slanke Waterbies (Schiermonnikoog)

Naaldwaterbies (Drents Friese Wold)

Wereldwijd zijn er ruim honderdijftig soorten Waterbies. In Nederland moeten we het doen met slechts zes. Drie hiervan zijn vrij zeldzaam tot uiterst zeldzaam (Eivormige Waterbies). Meest algemeen is de Gewone Waterbies, overal in onze klei- en laagveengebieden is deze soort wel te vinden langs slootkanten. Dankzij een kruipende wortelstok staat bijna niets een ongeremde groei in de weg. In de duinen kan gezocht worden naar de Slanke Waterbies. Bijna identiek maar let eens op het aartje. Het onderste, lege en dus steriele, kafje omsluit bij de Slanke Waterbies de steel als een manchet. Bij de Gewone Waterbies liggen er twee, eveneens steriele, kafjes tegen de onderkant van de aar aan. Oevers van vennen maar ook op open rivierklei zijn plaatsen om uit te kijken naar Naaldwaterbies. De vierkante stengel geeft direct zijn identiteit prijs, alle andere soorten zijn rolrond.

Veelstengelige Waterbies (bron: http://erick.dronnet.free.fr/) 

Waterbiezen gedragen zich als bijzondere pioniers. Kiemend op kale, natte blubber en dan vervolgens heel lang stand houdend. Veelstengelige Waterbies gebruikt daarvoor een wel heel bijzondere techniek. Na de bloei buigt het aartje devoot het hoofd. Zodra het water of een waterverzadigde bodem geraakt wordt lijkt de plant wakker te worden en het aartje groeit uit tot een nieuwe plant. Zonder de wortelstok van de Gewone Waterbies kunnen zo letterlijk meters afgelegd worden. Deze strategie blijkt buitengewoon succesvol om bijvoorbeeld oprukkende Knolrus voor te blijven.

Determineren van Waterbiezen is niet echt moeilijk, het is een kwestie van goed kijken en gewoon proberen. Zonder woorden vertellen ze elk een bijzonder verhaal over waterkwaliteit en ecologische kwaliteit van onze natuur.

Reacties

  1. er gaat nu echt een wereld voor miji open.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dank voor het delen van deze interessante en informatieve blog Kees.
    Een materie waar ik niet in thuis ben, maar waar ik me nu eens in kan verdiepen.
    Natuurkieker Coby

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Hallo, Mooie en duidelijke blog over de natuur, Leerzaam en overzichtelijk.
    Groet Kees

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hoi Kees,

    Mooie biezenblog Kees!
    Kort geleden ook nog es weer voor de lens gehad.

    Groet, Ubel.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Als ik dat zo lees dan zijn er nogal wat een soorten Kees.
    ik ken ze helemaal niet behalve dan de Scherpe Zegge.
    Bovendien heb ik die naam dan ook nog een keer van jou gekregen :-)
    Prachtig en weer heel leerzaam blog.

    Groetjes, Helma

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Oranje boomalg

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet alle

Alpenvlinders

Tschiertschen, Joch alp Bijna twee uur in de middag, de zon staat hoog aan de hemel. Even op de rug, de ogen dicht, de neus vol bloemengeuren, luisterend naar het klingelen van koeienbellen lager op de helling. Het leven is goed op de alpenweiden boven Tschiertschen. Inner Urden, Mattjischhorn, Jochalp, Ochsenalp, nu zijn het alleen nog maar vakantie herinneringen. Koninginnepage Als de ogen weer open gaan is de lucht vol gefladder. Alles beweegt, kleuren flitsen langs het zwerk. Verdwazing lijkt toe te slaan maar na even knipperen met de ogen kom je weer terug op de berg. Het zijn tientallen, nee honderden vlinders die bezig zijn met hun dagelijkse werkzaamheden. Fladderend van bloem naar bloem voor een slok nectar. Of alleen maar denken aan de verdediging van hun territorium en tegelijkertijd de dames overtuigen van hun uitzonderlijke capaciteiten. Zoals die mooie Koninginnepage die steeds maar weer op het pad ging zitten. Gele Luzernevlinder Zuidelijke luzern

Bloedzuigers, onbekend en bijzonder

Gewone bloedzuiger (Haemopis sanguisuga) met Groene Kikker (Orvelte) Bloedzuigers, alleen het woord al jaagt velen de stuipen op het lijf. Beelden van grote glibberige monsters die met honderden komen opzetten om het laatste druppeltje levensbloed op te zuigen. Voldoende reden om eens naast een boerensloot te gaan zitten en op zoek te gaan naar deze spannende creaturen. Een paar halen met een net zijn vaak al voldoende om enkele te verschalken. Gezoomde clepsine (Hemiclepsis marginata), Kardinge Wat dan vooral opvalt is dat ze wel glibberig zijn maar helemaal niet groot. Enkele centimeters, daar houdt het meestal wel mee op. Dan maar eens proberen of ze nu echt geïnteresseerd zijn in mijn bloed. Even een vinger er voor houden en ze grijpen zich met hun zuigschijf aan mond en achterlijf al snel vast. Maar in plaats van schrapen om door het vel te komen gaan ze alleen maar aan de wandel, terug naar het water.veel van onze Nederlandse bloedzuigers zijn vooral op zoek naar slak