Eexterveld, een levend landschap

Eexterveld

Op de rand van het oerstroomdal van de Drentsche Aa ligt het kleine Eexterveld. Een schamel restant van de woeste gronden die slechts enkele eeuwen geleden een natuurlijke overgang vormden naar de natte madelanden van de Drentsche Aa. Bewaard gebleven doordat juist hier de grote ontginning krakend tot stilstand kwam. Economisch niet meer rendabel te maken en ook nog eens doorsneden door tot op de dichte potklei reikende geulen. In het blad Noorderbreedte werd in de jaren zeventig voorzichtig geschreven over plannen om het Eexterveld weer zijn oorspronkelijk karakter terug te geven. Voor het eerst werd nagedacht over het verwijderen van een overbemeste toplaag. Doel was verschraling om daarmee niet alleen de unieke flora van dit brongebied van het Scheebroeker Loopje een nieuwe kans te geven. Nog belangrijker was het herstel van de aansluiting van het Anderense diep op het oppervlakkig afstromende regenwater van het Eexterveld. De mix van opborrelend mineraalrijk grondwater en mineraalarm regenwater maakt deze laaglandbeek tot uniek leefgebied voor plant en dier.

Maarten Westmaas werkt aan een publicatie waarin de Drentsche Aa van bron tot mond in woord en beeld wordt weergegeven. Vandaag richt hij de lens op het Eexterveld, voor de toelichting mag ik met hem mee. Dertig jaar geleden was ik als student plantencologie betrokken bij vegetatiekartering van het Scheebroekerloopje. Nu als botanicus  ben ik gevraagd om te proberen hem wegwijs te maken in geologie en biologie van dit unieke gebied. Groot voordeel is dat het één van de laatste hoofdstukken van het boek is. De taal van landschap en flora wordt snel herkend. Soorten als Heidekartelblad, Veenpluis en Zandhoornbloem zijn elk  gebonden aan een andere grondsoort. Door deze te herkennen gaat het landschap spreken. Lastig bij het Eexterveld is de kleinschaligheid van het gebied. Vanaf het hoogste punt zijn de grote lijnen te herkennen. Maar met de blik naar beneden valt het oog op een micro zandverstuiving veroorzaakt door graafactiviteiten van Gele Weidemieren.  Zandhoornbloem profiteert daar direct van . Nog geen twintig meter verder duikt de grond een depressie in en staan er Veenmossen en Veenpluis. De Drentse veelzijdigheid samengebald in het kleine Eexterveld.

Heidekartelblad

De plannen uit de vorige eeuw zijn uitgevoerd. Het Eexterveld is weer een levend landschap met een directe verbinding richting Anderse Diep. Maar beheer zal nodig blijven,. Niet alleen om het gulle voedselaanbod uit de omgeving binnen de perken te houden maar ook om elke poging van berkjes om het gebied tot bos om te vormen een halt toe te roepen. Het gebied blijft kwetsbaar. Betreding zou zeldzaamheden als Welriekende Nachtorchis, Gevlekte Orchis en Draadgentiaan laten verdwijnen. Om het Eexterveld in volle glorie te zien kunt u wachten op het boek van Maarten Westmaas (publicatie begin 2012). Ook kunt u de oranje wandelroute van Staatsbosbeheer volgen. Vanaf het pad wordt u een blik gegund op de schatkamer van het Eexterveld.