Natuurblog Natuurpresentaties

Hoornzakdrager Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 205 Soms moet net de zon er op vallen. Een klein beetje schaduw creërend want groot was mijn ontdekking van vandaag niet. Slechts een halve centimeter maar wel mooi contrasterend met de rode baksteen. Het is "Villa Weltevree" en wordt bewoond door de rups van de hoornzakdrager. Van augustus tot mei woont het diertje in dit zelfgebouwde huis van aan elkaar geplakte zandkorrels. Bovenin de top zit een kleine opening waardoor de resten van zijn maaltijd naar buiten gewerkt kunnen worden. En omdat we onze "naasten geen stenen voor brood "zullen geven eet dit jonge vlindertje geen baksteen maar algen en korstmossen die op de steen groeien. In juni / juli is de rups verpopt en komt er een dame tevoorschijn. Wat sobertjes gekleed, zonder vleugels en asl helemaal niet geïnteresseerd in koene ridders want die komen niet voor in Nederland. Net als veel bladluizen doet zij aan maagdelijke voortplanting en plakt...

Iepenridderwants Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 204 Vogelbescherming en Staatsbosbeheer roepen in deze bijzondere tijd op om in de tuin te gaan zoeken naar beestjes. Nu heeft echter niet iedereen een tuin maar zelfs bij een volledige lock-down is er nog veel te beleven in huis. Zo had ik gister twee nieuwe spinnetjes, de huisspringspin op de voordeur en de huiskogelspin op de achterdeur. Keurig gescheiden met elk hun eigen jachtterrein en jacht methode. Maar de topper zat in onze serre. Een ogenschijnlijk zwart beestje, wandelend op het raam. Ongeveer 7 millimeter lang en bij nadere beschouwing met een knalrode onderkant van het achterlijf. Het fotograferen bleek vervolgens een enorme uitdaging. Op een mooie ondergrond gezet bleef het wantsje, want dat was het, maar rondrennen. Uiteindelijk lukte het en toen kwam de speurtocht naar de naam. Gelukkig heeft waarneming.nl een optie voor het herkennen van foto's. De eerste suggestie klopte echt niet maar de tweede...

Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 203 Afgelopen weken circuleerde op Facebook een prachtig verhaal. Het voorjaar heeft geen weet van de corona crisis. Er wordt gebloeid, er wordt gezongen, er worden nesten gebouwd. En zelfs met een bijna algehele lock-down is het goed om even het voorjaar in te stappen. Goed nadenkend waar er geen kans op besmetting van medemensen kan zijn kwamen we vanmorgen vroeg terecht aan de oever van de Reusel. Overal waren er nog sporen van winters geweld te zien. Nieuwe zandbankjes in de beek maar ook resten van overstromingen waren overal te zien. Omgevallen bomen, gedrapeerd met een lijkwade van groene klimop lagen kris kras door elkaar. En daartussen velden vol bosanemonen en speenkruidjes. Hard geel en contrasterend wit. Een enkel bloemetje met het hart naar de zon gericht, de meesten bijna devoot dicht gevouwen om de frisse wind buiten te sluiten. Voor bestuivers was het te koud maar dat is geen probleem. Deze bloemen bloeien een week e...

Vlekje, onze leucistische kauw Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 202 Vandaan een blog over Vlekje. Hij of zij, dat is nog steeds niet duidelijk, is nu waarschijnlijk een jaar oud. Geboren als torenkraai zonder toren. Een simpel takkennest in een schoorsteen was de plek waar Vlekje uit het ei kroop. Samen met misschien drie broertjes en zusjes, ook daarvoor blijft zijn of haar levensverhaal in mysteriën gehuld. Met bleke ogen scharrelt Vlekje nu al bijna  een jaar rond in onze straat. Samen met andere kauwtjes maar toch zo anders. Hij of zij is leucistisch maar niet zo erg dat er een spookverschijning rond loopt. Geen albino met rode oogjes maar wel geboren met een genetisch defect waardoor zijn prachtige verenpak getooid is met een helderwitte vlek. Of dat de reden is dat hij of zij in zijn tweede levensjaar nog alleen is? Vlekje lijkt er niet onder te lijden en scharrelt heerlijk rond in ons straatje. Zaadjes zoekend en ondertussen alles proevend of het missc...

Boom doorgeknaagd door bever (Glimmen, Gr) - foto Els Haagsma Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 201 Eens waren ze er niet meer. De laatste bever geschoten voor zijn pels, de waterschappen konden opgelucht ademhalen. Er werden geen dammen meer gebouwd op onverwachte plaatsen, kostbare bomen bleven staan en het water kon zo snel mogelijk blijven stromen. En toen, op een zekere dag, werden we wakker. Nederland was "ont-natuurt". Een omgevallen boom midden in het bos, ver van tere menselijke hoofden, mocht blijven liggen. Dassen kwamen uit de laatste snippertjes bos of werden uitgezet door dassenspecialisten uit Nijmegen. Een Harense otter deskundige bracht de grootste predator in het zoete water terug. En toen was het de beurt aan de bever. Eens bedoeld om terreinen waar het water vrij spel kreeg weer een natuurlijk aanzien te geven. Vanuit de Hunze zwommen ze naar het Zuidlaardermeer en vandaar was het maar een paar nachtjes wandelen om de Drentsche Aa te vind...

Bonte zaagpoot (l) en kleurrijke zaagpoot (r) Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 200 Tweehonderd dagen achter elkaar is het gelukt om een kort en vooral groen gevarieerd verhaal te publiceren. Vandaag werd het onderwerp in de bovenste strooisellaag van de tuin gevonden. Het was winderig en fris dus boven de grond gebeurde weinig. Maar een bioloog weet dat er altijd wel wat gebeurt. Gewoon twee handen bladstrooisel in een wit bakje mee naar binnen nemen, wat schudden o,m de grove takjes er uit krijgen en dan omdraaien op het aanrecht. Tientallen jonge miljoenpootjes wisten niet wat er gebeurde. Vooral bruinstipjes maar ook een enkele, wat grotere, roodstip. Maar toen werd mijn aandacht getrokken door twee snelvoetige wantsjes. Bont getekend en steeds wegduikend maar uiteindelijk toch kunnen fotograferen. Beide een halve centimeter groot, de één met lichtbruine antennes, de ander met donkerbruine. Nooit eerder gezien maar met fotoherkenning op Waarneming.nl snel op n...

Acht lieveheersbeestjes Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 199 Al vaker heb ik geschreven over lieveheersbeestjes. Velen hebben er wat mee en ik ben dus geen uitzondering. In Nederland komen ruim 60 soorten voor waarvan 20 kleiner dan 4 millimeter, de kapoentjes. Vandaag lukte het mijn echtgenote om weer een nieuwe soort voor ons tuintje te vinden. Met de tweestip komt het soortenaantal op acht, inclusief twee variëteiten van het Aziatisch veelkleurig lieveheersbeestje. Uiteraard slechts een fractie van het totaal maar bedenkend dat we nu een jaar aan het inventariseren zijn én we nog geen honderd vierkante meter ecologisch groen bezitten toch best aardig. En met het minuscule driehoekkappoentje ook nog inclusief een lastig te vinden soort. Dit betekent dat het voor bladluizen in onze tuin niet echt fijn is. Niet alleen de kevers maar ook hun larven smullen van sappige luisjes. En dan te bedenken dat er zeker nog meer zijn te vinden wordt het helemaal levensbedreig...

Gewone rookwants Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 198 Inmiddels alweer een paar dagen in "splendid isolation" zoals de Engelsen zo prachtig weten te zeggen. En dat betekent heel veel tijd voor het voorbereiden van twee nieuwe cursussen maar ook om heerlijk in ons mini-tuintje rond te kruipen. En dan vind je altijd wel wat. Vandaag was het o.a. een snelle flits over de zon doorstoofde muur bij de voortuin. Heel rustig bewegend kwam ik dichterbij en de flits veranderde in een prachtig gekleurde gewone rookwants. Hij was net zo verbaasd als ik en bleef mij rustig aankijken. met twee rode kraaloogjes. Wat kleiner dan een centimeter en net ontwaakt uit zijn winterslaap. Waarschijnlijk had hij ergens een warm plekje in de ventilatiegaten van het huis gevonden. Zonder eten maanden doorgebracht en nu was het tijd om goed bij te bunkeren. Zaden van allerlei planten hebben zijn interesse. Erg kieskeurig is hij daarbij niet, van brandnetel tot iep, alles is lekker. Pa...

Kegelbijvlieg Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 197 Als de zon even de kans krijgt om zijn warmte af te geven, de kille noordoostenwind te verjagen; verschijnen uit het niets de grote zwevers. Snorrend vliegen ze als kolibries door de tuin. Even stil hangend, kijkend, zoekend, en weer door. Af en toe landen op de schutting om lekker op te warmen maar ook dan voortdurend spiedend naar bloemen. Hopend op een slokje nectar en dat is begrijpelijk ook. Maanden hebben ze letterlijk in de goot geleefd of in het moerasje van de vijver. Als larf genietend van alles wat maar eetbaar lijkt. En weinig zuurstof? Daar hebben ze gewoon een snorkel voor die ze net buiten het water kunnen steken. Pas toen hij verpopt en uitgeslopen was wist hij wat hij was: een echte mannelijke kegelbijvlieg. Makkelijk te zien omdat de enorme facetogen elkaar boven op de kop bijna raken. Dames kunnen met minder zicht toe en hebben daar een forse open ruimte. Hoewel hij alleen wat dons beharing hee...

Rode bosmieren die soortgenoten dragen (foto: Luit Staghouwer) Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 196 In de streek waar ik vandaan kom is "naoberhulp" een bekend begrip. In deze corona weken krijgt het steeds meer originele invullingen. Maar ook dieren kennen het. En dan gaat het niet alleen om slimme apen, dolfijnen of olifanten die elkaar helpen en zo hun onderlinge band versterken. Vandaag vielen weer eens twee prachtige mierenfoto's van insectenfotograaf Luit Staghouwer in de digitale brievenbus. Op het Ballooërveld zag hij twee groepen bosmieren als klonten op de bodem samenscholen. Niet alleen schijnbaar doelloos door elkaar heen krioelend maar doelgericht in actie. Helemaal bijzonder: enkele mieren droegen soortgenoten in hun kaken. Alsof ze de oudjes even op weg wilden helpen. Omdat ook ik niet wist wat hier aan de hand bleef er maar één oplossing over: aankloppen bij één van de grootste mierenkenners van Nederland. Boswachter Pauline kennen vele ...

Roofmijt op een korstzwam Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 195 Een tuin kan zich ontwikkelen tot een compleet ecosysteem. Met planten, planteneters en natuurlijk ook carnivoren. Rozen zijn favoriet bij bladluizen. Lieveheersbeestjes en schorpioenvliegen smullen van bladluizen. Roofvliegen gaan voor deze beestjes en zij worden op hun beurt weer gegeten door koolmezen die vervolgens kunnen belanden in de maag van een sperwer. Maar er is ook een miniatuur ecosysteem in de bodem. Springstaartjes eten vooral organisch afval, op hun beurt worden zij weer gegeten door roofmijten. Razendsnelle beestjes die met hun acht pootjes in staat zijn om de zespotige springstaartjes te achtervolgen. Net als schorpioenen behoren ze bij de grote spinnenfamilie en dat is ook te zien. Er is geen apart borststuk en natuurlijk het aantal poten. Roofmijten hebben geen giftanden en gebruiken ook geen webben. Alles gaat te voet, alleen om te eten of te schuilen staan ze even stil. Overal zi...

Zandraket Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 194 Vandaag begint de meteorologische lente. In al het geweld van op knappen staande knoppen, rondrazende hommels en bizarre capriolen uithalende duiven zijn er ook nog bescheiden lieden. Zij doen hun ding zonder dat iemand het merkt. Sommige klein blijvend, anderen er net boven reikend. Groeiend in stilte, bloeiend in bijna vergetelheid. Klein, wit en toch zo effectief. Vroegeling en klein tasjeskruid doen het zo, Maar ook de zandraket. Zijn naam klinkt als een speer die de lucht in schiet. Maar feitelijk is het alleen een verre verwant van grote jongens als de Hongaarse raket. Ondanks zijn geringe formaat is het een geweldig uitgekiende opportunist. Net voldoende bladoppervlak om voldoende suikers te kunnen maken. Wortels die net lang genoeg zijn om voldoende water en mineralen op te nemen. En een bloemetje waar je zo aan voorbij loopt maar die toch nog voldoende zaad kan maken voor het voortbestaan van de soort. Want ...

Bijschrift toevoegen Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 193 In 2018 werd met veel pas en meetwerk een prachtige ecologisch tuintje met een vijvertje bij ons aangelegd. Feitelijk niet veel meer dan een paar meter brede rechthoekige bak met opstaande houten wandjes. Omdat onze tuin in alles diervriendelijk moest zijn werden met stenen en stammetjes niveauverschillen in het water gecreëerd. En toen werd het zaak om bewoners te zoeken. Langs de randen was plaats voor inheemse soorten als dotterbloem, wateraardbei en waterdrieblad. Een lokale boerensloot leverde (heel veel) slakken, bootsmannetjes, wat libellenlarven en een enkele stekelbaars. Maar ook de eerste kikkervisjes kwamen mee. Sommigen werden opgegeten maar enkelen verlieten zonder staart het water. Voorjaar 2019 werd gestart zonder gekwaak maar dat bleek ook onmogelijk. Het waren bruine kikkers en die knorren heel zacht. Terwijl we een nieuw klomp dril van een collega kregen ontdekten we dat onze eigen kikker...

Rosse metselbij Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 192 Even loopt de temperatuur op en het is meteen tijd voor het eerste gezoem in ons tuintje. Aardhommel koninginnen zijn druk bezig hun territorium te verkennen. Nog even en ze hebben de dovenetels, de laatste krokussen en de bloeiende Skimmia gevonden. Nog leuker zijn de solitaire bijtjes. Een stuk kleiner en soms razendsnel maar als het lukt om er één goed te fotograferen gaat er een juichend gevoel door je heen. Gister was het raak met de eerste tweekleurige zandbij die zat op te warmen. Op allerlei plaatsen in en rond ons tuinparadijsje is voldoende rul zand te vinden om een nestje uit te graven. Sommigen gaan tot 75 centimeter diep de grond in. Veel makkelijker is het voor de metselbijen. Vandaag zat een mannetje rosse metselbij op een blauw druifje. Lastig voor hem om daar nectar of stuifmeel uit te halen maar dat was ook niet de bedoeling. Het was een rustplek vanwaar  hij uit kon kijken naar passerend...

Klein en kleinst: linksboven een aardvlo (geen vlo maar een haantje), daarnaast een kapoentje (mogelijk driehoekskapoentje) Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 191 Wat een geweldig mooie dag om thuis te werken. Schrijvend aan mijn volgende artikel voor Noorderland heerlijk in de gelegenheid af en toe even de tuin in te lopen. Ontluikende bloemen volgend en vooral zoekend naar beestjes. Vooral in ons mini voortuintje was het goed toeven. Zebraspinnetjes op de muur, overal zonnende zevenstippelig lieveheersbeestjes en de eerste zandbij. Maar toen viel mijn oog op een heel klein blauw haantje. Een aardvlo! Bijna 6 mm groot en fel blauw glanzend. Om deze beestjes op naam te brengen is veel studie nodig met ook nog eens onderzoek van de genitaliën. Waarneming.nl vermeld dat aardvlooien van deze grootte in een stadse omgeving vrijwel altijd Altica lythri zijn, een soort van teunisbloemen en kattenstaarten. Terwijl ik aan het fotograferen was kwam een nog veel kleiner keve...

Verspreidbladig goudveil Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 190 Nog net geen jaar geleden kregen wij een  zeer bijzonder waardepapier voor ons grote feest. We werden uitgenodigd naar Koekangerveld te komen, een klein plaatsje ten noordoosten van Meppel. Daar aangekomen konden we groene parels gaan rapen. De mooiste soorten wilde plantjes, overgebleven in de inmiddels gestopte kwekerij van Ruurd en Deyke van Donkelaar, mochten een nieuwe toekomst tegemoet gaan in ons ecologische Tilburgse tuintje. Enig probleem was dat we nog geen honderd vierkante meter tuin hebben en vooral ik me dus enorm moest inhouden. En dan zijn miniatuurtjes nog veel leuker. Zoals verspreidbladig goudveil. Door verruiging en vroegere verdroging van bronbosjes en elzenbroekstruwelen enorm achteruit gegaan in Nederland maar nu in Tilburg weer in bloei. Met zijn wortels in het natte slik van de vijverrand was het maanden lang verborgen maar nu lijkt goudveil wel vol blijdschap het water ui...

Fijn bekermos Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 189 Nederland is serieus in nood. Maar dan is het ook zaak om op een vrije zondag gewoon door te gaan, uiteraard rekening houdend met alle beperkingen. Zeker wetend dat onze oude buurvrouw alles goed geregeld heeft konden we gaan genieten van de laatste 30 kilometer Grenslandpad tussen Essen en Rijsbergen. Genietend van landschappen en in woorden gestolde verhalen van wat was. Luisterend naar de tjiftjaf, vink en winterkoning. Genietend van vingerhelmbloem, speenkruid en kleine veldkers. Maar ook gewoon even samen stil staan in een greppel. Bijna verbaasd kijkend naar meer dan een halve vierkante meter fijn bekermos. Letterlijk honderden grijsgroene bekers die samen een boeket vormden op een zandig slootkantje. Elk bekertje vol bruisend leven van schimmels druk bezig met hun voortplanting. Maar ook de groene ondertoon van miljoenen algcelletjes die hun productie van suikers volop laten draaien om zich zelf en hun gas...

Oranje luzernevlinder Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 188 Sommige exoten kunnen we missen als kiespijn. Rode Amerikaanse rivierkreeften bijvoorbeeld. Eten vissenbroed en durven zelfs een auto aan te vallen. Niet met enige kans op succes maar het gaat om het gebaar. En Covid-19. Een Chinees Corona virus die ergens tussen schubdier en vleermuis de weg is kwijt geraakt en ons nu tot een bizarre hamsteractie aangezet heeft. Maar er zijn ook gasten waarvoor we elke deur wijd open zetten zoals oranje luzernevlinders. Als ze hun levenstaak volbracht hebben in Frankrijk of Duitsland komen ze bij ons genieten van hun oude dag. Heerlijk ontspannen fladderen. Genieten van nectar waar dit nog te krijgen is. En vooral een zalig niets doen. Wel blijft het de grote vraag hoe lang dit zo zal blijven. Hun landgenoten, de kolibrievlinders, planten zich inmiddels voort in Nederland. En als we nog enkele decennia mogen genieten van warme winters dan zullen beide soorten luzernevlin...

Herfstmetaalwapenvlieg, als dame herkenbaar omdat haar ogen elkaar niet raken Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 187 Al geruime tijd hing er op een onbereikbare plaats een lijk. Leeggezogen, gemummificeerd en gehuld in fijn rag. Eens een fijne maaltijd van een spin en nu niets meer dan een leeg omhulsel. Uiteraard was ik bijzonder nieuwsgierig wat het bij leven geweest was maar dat vroeg toch wel enig balanceerwerk. Met een stoel en de langste pollepel die in huis was lukte het om haar naar beneden te hengelen. Want dat was het: een dame die eens op haar mooist geweest was. Een kopergroen glanzend borstkuras, een rok in rood en zwart en een gele uitvoering van mouwen en sokken. Haar naam: de herfstmetaalwapenvlieg. Zij was eens een made geweest. Misschien wel genietend van een heerlijk vochtige kattendrol die weer eens niet in de bak maar in de tuin terecht gekomen was. Na een kortstondige verpopping ging ze op de wieken. Genietend van de bloemenpracht van het her...

Neptunusmos, 100 x vergroot Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 186 Neptunus is die man met een drietand in zijn hand en in een wit gewaad vroeger aan boord kwam als een schip de evenaar passeerde. Ook gingen er verhalen dat deze zeegod ergens op de zeebodem zou resideren en misschien wel zou weten waar het verzonken continent Atlantis ligt. Voor ons nuchtere Hollanders is Neptunus geen verhaal maar een realiteit. Hij heeft een heerlijk thuis gevonden in allerlei bossen op zandgronden. Wel heeft Neppie wel wat met water. Een lekker vochtig slootkantje heeft zijn voorkeur. Sterk is hij zeker niet, zonder hulp is overeind blijven een illusie. En al die steun is maar goed ook. Onze Neptunus zou zo met de wind meegeblazen kunnen worden. Het is een minuscuul levermosje die graag tussen andere mossen groeit. Zijn naam heeft het te danken aan het drietoppige blad. En net als zijn familieleden ontbreken wortels en nerven in zijn blaadjes. Verspreiding gaat met sporen, gevor...

Holwortel Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 185 Gister keek zij al even heel voorzichtig tussen de kelkblaadjes door. Een roze snoetje die bijna verlegen de grote wereld ontmoette. Vandaag bleek dat alles goed bevonden was: de bloei van de holwortel is begonnen. En zijn neef, de vingerhelmbloem, is begonnen met een snelle spurt, klaar om ook mee te doen. In heel Nederland zijn dit de meest algemene stinzenplantjes. Samen met bostulpjes en lenteklokjes mogelijk ook de oudste en daarmee inmiddels helemaal ingeburgerd. Voor holwortel was het geen lange reis. Misschien maar een paar honderd kilometer moest er overbrugd worden om vanuit de Duitse hellingbossen om in Nederland aan te komen. En als je dan ook nog een lift krijgt omdat je behoort bij de gewenste vreemdelingen gaat het helemaal gemakkelijk. Landgoederen en buitenplaatsen op Hollandse klei en veen kregen zo een bloeiende voorjaarsglimlach. Voorheen was het er tot april eentonig geel. Speenkruid en klein...

Huis ter Heide (NBr), Leikeven, kijkje in het teruggekeerde water Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 184 Twee jaar snakten de vennen in het Brabantse Huis ter Heide naar water. Hoewel de dikke leemlaag veel water tegenhoudt verdampte er zoveel dat uiteindelijk een groene moddervlakte overbleef. Pijpenstrootje kon er kiemen en in al die maanden stevige horsten opbouwen. Moerashertshooi liet steeds minder gouden zonnetjes zien, waterlobelia en oeverkruid verschrompelden tot verdroogde herinneringen. Maar aan alles komt een eind, de droogte is voorlopig echt voorbij. Het Galgenven, het Leikeven en al die andere vennen zijn weer zwartblauwe spiegels geworden. Vanaf de lange loopbrug kijk je weer het heldere water in. Van de botanische juweeltjes is nog niets te zien maar wat wel opvalt is de afstervende grasmat. Zelfs voor knolrus is het nu echt einde oefening. Hij mag weer plaats maken voor kiemend oeverkruid. Hoe de zeldzame watervegetatie er straks uit gaat zien is ...

Grote sneeuwroem - Chionodoxa lucilliae Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 183 Vandaag gaat deze uitdaging een mooie grens over. In een overmoedige bui had ik eens geroepen dat het mogelijk moet zijn elke dag een natuurpresentatie in ongeveer 150 woorden te schrijven. En nu is het dag 183 en dat betekent dat er nog 182 dagen te gaan zijn. En met het komend voorjaar en zomer zal er weer voldoende langs komen om elke dag een onderwerp te vinden. Om het feestelijk karakter van dit moment te onderstrepen presenteer ik vandaag een boeketje sneeuwroem. Een prachtig bolgewasje die nu begint te bloeien en lang geleden uit Turkije in ons land geïntroduceerd is. Terugkijkend op mijn jaren in botanische tuinen was er voortdurend discussie of sneeuwroem een stinzenplant was of niet. In engere zin zijn stinzenplanten bol- en knolgewassen die als voorjaarsbloeiers in landgoederen aangeplant zijn. Maar in bredere zin is er natuurlijk geen scherpe scheidslijn te trekken tussen his...

Viervleklieveheersbeestje Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 182 En weer een nieuwe soort voor de tuin: een lieveheersbeestje! Veel natuurliefhebbers hebben iets met deze kleine, bonte kevertjes. Alleen al omdat de meesten blad- en wolluizen als favoriete snack hebben. Samen met een zevenstip zat er een viervlek te zonnen op een blad van het kruipklokje. Terwijl veel soorten best variabel zijn is deze juist gemakkelijk te herkennen. Slechts 4 mm groot is dit torretje maar de kommavormige voorste vlek samen met het bijna ronde lijf en de brede rand langs de dekschilden maakt het diertje onmiskenbaar. Net als de meeste andere lieveheersbeestjes overwinteren ze als volwassen kever en zijn vooral in maart en april overal te vinden. Als er maar bomen met luizen staan is het wel goed. Parken, tuinen, bossen, ga er maar eens naar zoeken. Aan het begin van afgelopen winter klopte de zestienstip al aan de deur. Deze overwintert graag in huizen. Van het bekende Aziatisch ve...

Oranje berkenspanner Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 181 Eindelijk is de storm gaan liggen. Koude, herfstige regenvlagen lijken even verleden tijd en je voelt in alles het voorjaar. Voor ons een goede gelegenheid weer eens te gaan kijken in Huis ter Heide. Een prachtig vennen gebied op de leemvlakte ten noorden van Tilburg. Met al. dat hemelwater waren na twee droge jaren de vennen weer tot ver over hun boorden gevuld. Op de hogere gedeelten zijn veel eiken, grove dennen en berken aangeplant. En daar kwam de hoofdprijs: een oranje berkenspanner! Best een algemene vlinder maar alleen vanaf eind februari tot half maart aanwezig als volwassen fladderaar. Helemaal lastig: ze vliegen vooral rond de toppen van de berken en komen alleen in de middag wat lager om een slokje te drinken. Voor stil zitten hebben ze geen tijd, de bijgaande foto is dan ook van lang geleden. Gelukkig zijn ze gemakkelijk te herkennen aan hun wat slordige vlucht. Geen doelgerichte actie maar wa...

Vroegeling Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 180 Leiden ging vandaag gehuld in een teder witte sluier. Honderden voegen tussen tegels deden mee, bijna elke boomspiegel was in het wit, zelfs huizen hadden een kanten kraagje aangemeten. Echt feestelijk was het niet maar dat kwam misschien ook door de kille wind die het grachtwater beroerde. Stadsbewoners en nomadische studenten haasten zich van hot naar her zonder de zachte accentjes te zien. Zo jammer want dit schouwspel is maar een enkele week zo intens aanwezig. Het is de bloei van de vroegeling. Een klein schepsel, kort levend, snel verdwijnend en dan plaats makend voor de keiharde werkelijkheid van onze versteende stadswereld. Het plantje is een echte kruisbloemige, vier ingesneden bloemblaadjes in een kruisje tegenover elkaar staand. Kiemend in de winter, een bladrozetje vormend en dan in februari of maart bloeiend. Wie het bloemetje bevrucht? Geen idee, misschien mieren, misschien mugjes. Maar zaadjes worden ...

Een corona virus (foto Wikipedia) Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 179 We worden overspoeld met  berichten over Covid-19 terwijl we eigenlijk nog maar heel weinig weten over dit nieuwe virus. Wat we wel weten is dat het zeker niet het eerste corona virus is waar wij mee te maken krijgen. De meeste verkoudheden worden veroorzaakt door corona virussen en daar kunnen we prima mee omgaan. Wat wel opvalt is de hoge graad van besmettelijkheid maar ook dat is te verwachten bij virussen die overgebracht worden met vochtdeeltjes in uitgeademde lucht. Maar wat zijn virussen eigenlijk? Hoe zijn ze ontstaan en hoe kunnen ze overleven? Zijn het inderdaad parasieten die er alles aan doen om hun gastheer in leven te houden of zijn het parasitoïden die het niet zo nauw nemen met zijn gezondheid? Hoe kunnen we ons wapenen tegen een overval door bekende en onbekende virussen? En hoe ging dat in het verleden bij bijvoorbeeld de Spaanse griep in 1917? Op al deze vragen mag ik e...

Nunvlinder Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 178 Volg je Facebook, en dan speciaal sites of persoonlijke pagina's van vlinderliefhebbers, dan heb je het al gehoord. De grote ontbladeringsmachines worden weer opgestart. Er is nog geen blad te zien maar het grove werk wordt al in stelling gebracht. In de afgelopen maanden waren het de wintervlinders en voorjaarsspanners die hun eieren gelegd hebben. Nu zijn het de voorjaarsuilen die massaal uit hun pop kruipen en zich opmaken voor een kortstondig voortplantingsmomentje. De eerste kleine en tweelijnvoorjaarsuilen zijn al gemeld. Komende weken volgen de sierlijke, de variabele en de tweestipvoorjaarsuil samen met nunvlinders. Groot verschil met de winterse vlinders is dat deze beestjes veel mobieler zijn. Beide seksen hebben vleugels en kunnen honderden meters afleggen op zoek naar geschikte waardbomen. Eiken, lijsterbessen en berken zijn geliefd maar ook andere loofbomen worden goed bedeeld met eitjes. Zodra het jong...

Vliegenfeestje: links een zwarte dansmug, rechtsboven bromvlieg rechtsonder kleine kamervlieg Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 177 Het was vandaag zonnig maar toch best fris. En dat betekent in maart tijd om eens rond te wandelen langs bomen, schuttingen en zelfs een kunststof kliko. Als ze maar lekker opwarmen is het een ideale plek om te gaan zoeken naar leuke vliegen. De eerste die ik tegenkwam was mogelijk een kleine kamervlieg. Een vlieg met een opvallend witte V over het gezicht en een wat vlekkerig achterlijf. Als larf leven ze in mest, sommige zijn  gespecialiseerd op rottend vlees van nog levend vee. Wat ze doen is wondjes maken die vervolgens necrotiseren en zo eetbaar worden voor deze fijnproever. Daarna volgde een glimmend zwart mannetje uit de groep van de dansmuggen. Herkenbaar aan zijn geveerde sprieten en als larf opgegroeid in onze vijver. De bromvlieg tenslotte is in zijn eerste dagen een echte organisch afval eter. Drie soorten op nog g...

Waaiervleugelige, man (Wikimedia) Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 176 Vandaag was Nature Today gewijd aan één van de meest bizarre parasieten die we in ons land kennen. Waaiervleugeligen zijn insecten die het leven als parasiet geperfectioneerd hebben tot het uiterste. Zoals altijd is ook hier het uitgangspunt dat een parasiet alleen kan overleven als het heel zuinig met zijn of haar gastheer omgaat. Denk aan vlooien of luizen, buitengewoon hinderlijk maar nooit dodelijk. Waaiervleugeligen doen het met wespen of bijensoorten. Zich ontwikkelend in een larf en gezellig mee verpoppend zonder dat zijn of haar gastheer er last van heeft. Als volwassene blijft het vrouwtje deels in de bij en leeft dan van wat lichaamsvocht. Het mannetje kan op eigen wieken bloemen bereiken en daar wachten op geïnfecteerde bijen of wespen met een vrouwtje. Het mag duidelijk zijn dat waaiervleugeligen hun parasieten diploma cum laude verdiend hebben. Dat geldt ook voor de meeste van on...

Links sleedoorn, rechtsboven fluitenkruid, rechtsonder speenkruid Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 175 Zondag 1 maart. Volgens de weerprofeten is het nu toch echt begonnen: de meteorologische lente. Alles wat in de winter al een voorsprong genomen had mag nu echt los. Krokus velden mogen exploderen in kleur en pollen voor de popelende aardhommels. Sneeuwklokjes zijn duidelijk op hun retour en gaan hun zaden klaar maken voor hongerige mieren. Maar buiten alles wat door ons geplant of aangeharkt is gaat het een stuk trager, Enkele bloeiers kunnen twaalf maanden present zijn maar voor de meesten is er een vaste bloeiperiode. Op deze eerste maart waren eigenlijk maar drie wilde voorjaarsbodes te vinden. Een enkel polletje fluitenkruid, speenkruidvelden waarvan net een paar bloemen open gingen en een enkel sleedoorn takje. Paarse dovenetel, kleine veldkers en klein kruiskruid waren ook present maar die kunnen bijna elke maand gevonden worden. Als er niet te veel maart...

Gele trilzwam Een jaar natuurpresentaties in  woorden - dag 174 Dit weekend begint het voorjaar. De vooruitzichten zijn herfstachtig maar dat er ook een winters accent zou zijn was niet voorspeld. Letterlijk overal waar wij zaterdag wandelden waren gele trilzwammen te zien. Eigenlijk ken ik deze bijzondere paddenstoel alleen van de laatste en eerste maand van het jaar. In februari zie je dan nog wel wat oranje gekleurde resten maar dan houdt het toch op. Niet alleen op eik maar ook op lijsterbes en berk stonden nu de heldergele snotters te pronken. De grootste was zeker 10 centimeter lang. Kledderig, bijna druipend de zwaartekracht volgend. Voor de boom is het een zegen dat deze paddenstoel het zo goed doet. Hoewel het gezwam aan de boom hangt groeit het er niet op. Waar het wel op staat is op wat jonger hout nauwelijks te zien. Maar wordt de tak groter dan wordt het duidelijk. Deze trilzwam is een exclusieve parasiet van Peniophora korstzwammen. En dat zijn wel parasieten di...