Natuurblog Natuurpresentaties

Heivlinder, bedreigd door stikstof depositie De week van de bioloog 2  Als inmiddels gebruikelijk start eind september weer het cursusseizoen voor volwassenen onderwijs. En dat betekent nieuwe colleges componeren, de eerste honderden kilometers door het land reizen en geweldig leuke contacten met cursisten. Dit jaar is het de beurt aan het stikstofdossier om uitgewerkt te worden (Seniorenacademie Noord-Nederland) maar ook een nieuwe serie rond het verhaal van de mens.(Vrije Academie). Dertig jaar geleden zagen we als biologen en natuurliefhebbers al dat Nederland zich hulde in een dikke stikstofdeken. Groot Dooiermos (Xanthoria parietina, een korstmos) werd steeds algemener. Rankende helmbloem dook op in eiken-berkenbossen waar het vroeger zelden gezien werd. Na enkele korte cursusmomenten werd het nu tijd om het stikstofprobleem uit te werken tot een vijfdelige cursus. Met twintig zeer gemotiveerde cursisten eerst kennismaken met de natuurlijke stikstof kringloop. Daarna de door d...

Limburgs landschap Holset - Vijlen Een nieuwe serie  Na een jaar lang elke dag een blog geschreven hebben werd het tijd voor een nieuwe serie. Geen 365 blogs achter elkaar maar elke week een beeldverhaal uit het leven van een eens Noord-Nederlandse en nu alweer lange tijd Tilburgse bioloog. Bijzondere waarnemingen of gewoon alledaagse vondsten gebruikend als uitnodiging om eens stil te staan bij alles wat leeft en bloeit. En om meteen goed te beginnen neem ik mijn lezers mee naar Zuid-Limburg en de aangrenzende grensstreek.  Zinkviooltje Bijna half september en de zinkviooltjes op de vroegere locatie van de zink- en loodmijn in Plombieres stonden nog volop in bloei. Bijzonder hoe deze pareltjes op deze zwaar vervuilde grond kunnen bloeien. Kleine parelmoervlinders gebruiken het plantje als waardplant voor hun rupsen en ook zij waren nog druk doende met hun nageslacht. Stinkende kortschildkever Jij bent groot maar ik kan onbehoorlijk stinken lijkt deze kortschildkever wel te wi...

Kleine kaardenbol Een jaar natuurpresentaties in woorden -  dag 365 365 dagen geleden bedacht ik een weddenschap om te kijken of het zou lukken een jaar lang een natuurblog  van ongeveer honderdvijftig woorden te schrijven. Een nieuwkomer in Nederland beet het spits af, de lindespitskop stelde zich voor. Een wants die vanaf het zuiden Nederland verovert.  365 dagen later mag ik het laatste bericht van deze lange serie posten. Een verhaal met een lach en een traan. Blij dat het gelukt is maar ook terugdenkend aan de moeite die het gekost heeft steeds weer inspiratie te vinden. Als de bron even opdroogde verschenen er weer leuke foto's in de digitale brievenbus.  365 dagen later was de keus weer lastig. Kies ik voor de dode das die op ons pad richting Eijsden lag? Gesneuveld in een ongelijke krachtmeting met voortrazend blik. Een succes verhaal over de terugkeer van de grootste marterachtige in Nederland en dat ondanks enorme aantallen die elk jaar op het asfalt sneuve...

Bruine winterjuffer Een jaar natuurpresentaties in woorden -  dag 364 De herfst is in het land, de zomer is nu toch echt vertrokken. En dat is ook te zien in de natuur. Veel trekvogels zijn al richting Afrika. De eersten waren de koekoeken, daarna volgden gierzwaluwen en in augustus tientallen andere trekkers. De Waddenzee begroette al overwinterende kanoeten en de eerste Scandinavische roodborstjes pronken weer met hun zang. Voor veel insecten is het ook tijd om afscheid te nemen. Hun korte leven is bijna of zelfs al helemaal voorbij en de volgende generatie staat alweer in de startblokken. Late soorten als heidelibellen zijn nog bijzonder actief maar zullen na het afzetten van de eieren toch ook echt afscheid moeten nemen van het aards bestaan. Een enkeling overwintert als volwassen insect en verschillende soorten laten dit graag ziens. Prachtige dagpauwogen en atalanta's dansen om de laatste bloemen van de vlinderstruik. Veel minder opvallend zijn de winterjuffers. Bruin gekleur...

Rijngrint op Noordzee zand Een jaar natuur presentaties in woorden -  dag 363 Het is druk op Veluwse zand. Duizenden sporen verraden de aanwezigheid van groot wild. Edelhert, ree en vooral wild zwijn moeten hier vanaf de schemering bij tientallen rondstappen. Nog drukker is het met mestkevers. Veel verpletterd onder band of voet maar nog veel meer op en in visitekaartjes van paarden. Gravend en wroetend, ze hebben duidelijk haast om voor het al te koud wordt moeten de kinderkamers gevuld zijn. Maar met al dit gewemel zou je bijna vergeten om eens naar het zand te kijken. Een wonderbaarlijk schouwspel is het eigenlijk. Miljarden zandkorrels van honderden kilometers noordelijk liggen nu hier op de Veluwse hoogten. Meegevoerd met ijzige poolwinden en uiteindelijk hier rust gevonden. Daartussen ligt een bonte collectie van prachtige afgeronde steentjes. Wittig kwartsiet, rood graniet en groenig gabbro, van alles ligt er door elkaar. Veel te zwaar om met de wind hier terecht gekomen te ...

Dennenvoetzwam Een jaar natuur presentaties in woorden -  dag 362 Al vele jaren noemt  men mij huis bioloog. Een wat bijzonder beroep. Je kan er niet naar solliciteren. Op een blijde dag wordt je wakker en wordt je er voor gevraagd. Eens was ik het voor een Zwitsers-Nederlands wandel hotel. Met gasten heerlijk wandelen en ondertussen stem geven aan steen, steenbreek en steenheggemus. Maar ook in Nederland kent men deze titel. De Vrije Academie bijvoorbeeld, als huisbioloog werkend als docent. En het blad Noorderland waar een schrijver ook vraagbaak is voor, in mijn geval, de meest leuke vragen. Van drol tot veer, van bloem tot zwam. Zo rolde er vandaag een bizar bord in mijn brievenbus. Bruin, een dikke gele rand en ogenschijnlijk achteloos weggesmeten in het bos. Het blijkt een killer in een liefdevolle vermomming te zijn. Een schimmel die maar een klein wondje in een wortel nodig heeft om binnen te dringen en zijn verwoestende werk te doen. Honderden draden beginnen in rap t...

Kraaiheide Een jaar natuurpresentaties in woorden - dag 361 Morgen mag ik een  studiedag over ijstijd souvenirs gaan verzorgen voor de Vrije Academie. Geen zwaar beladen onderwerp over tonnen hunebedstenen en kilometers lange stuwwallen. Ook dekzanden en pingo'ruïnes komen maar zijdelings aan bod. De groene draad is wat er nu leeft, bloeit of rond scharrelt in de natuur. Fossiele stuifmeelresten en micro fossielen vertellen wat er toen was en dat kunnen we vergelijken met het heden. Hebben we in Nederland na meer dan 10.000 jaar nog levende souvenirs? Hoort de Noordse woelmuis daar bij? Al zijn soortgenoten leven in noordelijke streken maar onze noordse woel heeft zich ontwikkeld tot een genetisch herkenbare Hollander. In Drentse heidevennen leeft nog een soort geelgerande waterkever met een ijzige voorliefde. Direct na het terugtrekken van het landijs zal deze in Nederland gearriveerd zijn maar op of onder het ijs kan het beestje niet leven. Kraaiheide dan. Voorkomend vanaf Nederl...

Amerikaanse eik - foto Native Plant Trust Een jaar natuurpresentaties in woorden - dag 360 Nederland moet terug naar zich zelf. Een kreet van wereldvreemde politieke partijen die al vaker terugkwam in deze blogserie. Exoten het land uit. We mochten willen dat we dat zouden kunnen. Elke avond ligt ons bord vol met exoten. Neem alleen de aardappel. Eens meegenomen uit Midden- en Zuid-Amerika. Of popcorn. Ook mais is een Amerikaan. Goed, dan een blikje tomatenpuree. Ook al met Amerikaanse roots. Hongaarse paprika? Onzin, gewoon Amerikaans. En die verfoeide sigaret? Tabak komt echt uit de Nieuwe Wereld. En als ik de  deur uitstap, het eerste wat ik zie als "onkruid" op het Tilburgse trottoir: harig knopkruid. Zo wild als het maar kan en toch een exoot uit de prairies. Vandaag waren we in onderhandeling over een boshuis. Grootste uitdaging: de honderden vierkante meters om het huis zijn volledig overgenomen door de Yankees. Meer dan vijftien meter hoog en met een formidabele stamo...

Groene schildwants Een jaar natuurpresentaties in woorden - dag 359 In de natuur is het eten of gegeten worden. Ook onze verre voorouders stonden geregeld op het menu van Afrikaanse leeuwen of in latere tijd van een verstoorde holenbeer. Wij ontwikkelden wapens en het gebruik van vuur om ons te verdedigen maar als je dat niet kunt of hebt moet je wat anders verzinnen. Pantserplaten, stekels of een dikke bast zijn natuurlijk zeer effectief maar dat vergt wel een enorme investering in materiaal en gewicht,. Veel eenvoudiger en minstens zo goed is chemische oorlogvoering. Planten zijn ermee begonnen. Oneetbaar worden door toepassingen van bittere stoffen op zelfs zware vergiften. Omdat knagers hier steeds beter bestand werden betekent dit een oneindige wedloop. Het kan ook anders. Tijm, hondsdraf en marjolein ruiken en smaken gewoon vies. Met name zoogdieren zijn daar bijzonder gevoelig voor. Lekker stinken blijkt effectief. Grote gore stinkers hebben we in Nederland niet, daarvoor moet j...