Natuurblog Natuurpresentaties

Sminthurus nigromaculatus, een springstaart Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 53 Zelfs in een stad leven we samen met een grote verscheidenheid van klein en groot wild. In ons stadstuintje ben ik ook dan vaak te zien in de bekende "bottum-up" houding. Speurend onder bladeren en hout naar nog onbekende inwoners. Vorige week werd het tijd weer eens onder wat bemoste takken te kijken. En daar zat Sminthurus, een grote naam voor een "ienie-mienie".  Een springstaart van nog geen millimeter groot, een kopje en een achterlijf met een fraai vlekjespatroon. Wat hij of zij van ons ziet is slechts gissen. Haar oogvlekjes zullen donker en licht registreren maar vormen onderscheiden wordt best lastig. En toch heeft het geen enkele moeite om elke dag een heerlijk maaltje in ons tuintje te vinden. Met voortdurend bewegende voelsprietjes wordt elke sappige schimmeldraad gevonden. Zelfs bacteriekolonies worden met smaak naar binnen gewerkt. Wilde stadsdieren als kleine j...

Vuurjuffer Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 52 Vorige week lag deze prachtige foto uit het Drentse Hooghalen in de brievenbus. Niet passend bij het einde van de herfst maar eerder een voorbode voor het voorjaar. Het zijn twee vuurjuffers. Vaak de allereerste kleine libellen die uit het nog koude water uitsluipen en hun leven voortzetten als gevleugelde jagers. Naast eten is voortplanten hun belangrijkste doel. Deze Romeo en Julia hebben elkaar al wat eerder gevonden. Hun intieme moment is geweest en haar eitjes zijn inmiddels bevrucht. Niet in een opwindend moment maar eerder met rust en aandacht een klein cadeautje van hem opgepikt. Om haar daarmee te helpen heeft hij haar tussen kop en borststuk vastgepakt. Samen vliegen ze vervolgens naar een vijvertje of sloot waar zij haar eitjes net onder water af zal zetten. Een kwetsbaar moment maar hij houdt haar stevig vast. Bij onraad klaar om op te stijgen en haar net voor hapklare kaken weg te sleuren. Romeo als zorgzame man.

Tuinwolfsmelk - Amersfoort Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 51 November staat voor de deur. Een kille, bijna winters aanvoelende wind maakt het zelfs in de zon minder aangenaam. Wandelend richting de top van de Amersfoortse berg lijkt de zomer wel erg ver weg. En dan, op een hoekje, staat er een bescheiden plantje vol in bloei. Lonkend naar passerende vliegjes die wel een extra nectarslokje kunnen gebruiken. Het is tuinwolfsmelk, een weinig opvallend maar zeker in midden en zuid Nederland algemeen onkruid in tuinen en bermen. Verder naar het noorden wordt het voor deze zuiderling al snel te koud. Bij ons lukt het net omdat de soort eenjarig is. Kiemen, groeien, bloeien, zaden wegschieten en wegwezen. Net als alle wolfsmelken is de gehele plant giftig maar in zeer lage doses kan het melksap spierontspanning geven bij astma aanvallen. Middeleeuwse kruidenboeken noemden ook een bloedzuiverende werking maar wat deze schrijvers daarmee bedoelden is verloren gegaan in de tijd.

Parapluutjesmos met broedbekers Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 50 In ons achterpaadje kleurt een klein, groen en plat wezen de voegen tussen de tegels. Elk flapje dicht tegen het kleine beetje zand gedrukt. Elk drupje vocht gaat zo niet verloren. Het begon op een paar vierkante centimeter tegen een bakstenen muurtje. Inmiddels is een tweede plek gekoloniseerd. Parapluutjesmos is in staat om zonder sporen te vormen toch meters af te leggen. Dat doet het levermosje gewoon met bekers van overvloed. In biologentaal worden ze broedbekers genoemd en dat is precies water gebeurd. Kleine stukjes weefsel worden daar klaar gestoomd om de wijde wereld te veroveren. Lopen of vliegen kunnen ze niet. Er wordt gewacht op regen. Niet van druilerige gedoe maar echte volle druppels die zo heerlijk kunnen opspatten. Eén druppel is genoeg om een meerdere broedkorreltjes te lanceren. Velen zullen verkeerd terecht komen maar de enkeling die een nieuwe voeg met wat prut treft is spekkoper. Zond...

Nevelzwam - Norgerholt (Dr) Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 49 Eind oktober, De temperatuur zakt en van de vliegenzwammen overvloed resten alleen nog herinneringen. Maar dan lijkt het alsof de herfst van geen ophouden wil weten. Overal waar een dik bladerpakket ligt schieten grijze paddenstoelen de grond uit. Vaak keurig in een heksenkring bijeen staand. Alle leden van een dergelijk gezelschap zijn niet alleen familie van elkaar maar feitelijk klonen uit één spore. Mooi radiair uitgegroeid en op de uiteinden van de schimmeldraden knoppen gevormd. Zodra de nachttemperatuur zakt wordt het voor hun tijd om uit te botten en hun kostbare sporenlast over de wereld te verspreiden. Het zijn nevelzwammen die dit slotakkoord mogen maken. Er zijn meer zwammen die juist nu hun optimum hebben. Knalgele narcisridderzwammen en lila gekleurde paarse schijnridders zijn wel de meest algemene. Geniet er van nu het nog kan want als de vorst invalt zijn ook zij aan het einde van hun bestaan ...

Orientus ishidae, een schitterende getekende cicade. Tilburg Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 48 Al in een eerdere blog schreef ik over bijzondere gebeurtenissen bij het nachtvlinderlaken. In de wilde buitennatuur zijn het soms reusachtige kevers die met een smak tegen het laken aanvliegen. In een stadstuintje gaat het wat verfijnder. Hier zijn het vooral onverwachte ontmoetingen met prachtige creaturen. Zo heb ik deze zomer genoten van de meest bonte cicaden. Niet de grote raspers uit Zuid-Europa maar slechts enkele millimeters grootte hoppertjes. Eigenlijk zou ik alle 8 soorten wel willen laten zien maar daarvoor ontbreekt hier de ruimte. Nederlandse namen hebben de meesten niet, daarvoor leven ze te onopvallend. Net als plantenluizen en veel wantsen zijn het echte uitzuigers. Geen bloed maar suikerrijk plantensap. De meeste zijn weinig specifiek en genieten van veel soorten kruidachtige planten in onze rijk gesorteerde tuin. Een enkele zal zijn snuitje in de bladeren van...

Platte waterwants Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 47 Vandaag was het tijd weer eens onder de waterspiegel van ons tuinvijvertje te kijken. Hoe zou het gaan met de stekelbaarsjes? Zouden de kleine duikerwantsjes die afgelopen zomermaanden geregeld op het nachtvlinderlaken gezien werden er hun thuis gevonden hebben? Met enkele voorzichtige zwaaien door het water, de waterlelies en uitlopers van waterdrieblad vermijdend, werd de eerste buit boven gehaald. Poelslak, posthoornslak, gekielde schijfslak, een onbekende bloedzuiger....maar van onze visjes geen spoor. Zelfs de wantsjes wilden niet boven komen. Maar met de tweede haal werd duidelijk wat er mogelijk gebeurd is. Eerst verschenen enkele bootsmannetjes. Mooie insecteneters die doodstil onder de waterspiegel hangen en zo hun prooi verschalken. Als ze aan deze grijppoten ontsnapt waren was hun lot nog lang niet veilig. In een plooi van het net probeerde een platte waterwants snelheid te krijgen. Lopen blijkt echter toch wa...

Grote wintervlinder, vrouwtje (Moerputten) Natuurpresentatie van 150 woorden - dag 46 Mijn  pad voerde vandaag naar het Halve Zolen lijntje, ten westen van 's Hertogenbosch. De Moerputten zijn een drijfnat gebied doorsneden door de al lang niet meer gebruikte goederenlijn van Waalwijk naar de Brabantse hoofdstad. Op de terugweg zag ik naast het pad een gevallen vrouw. Van enige hoogte was ze neer gestort in de brandnetels. Haar geelzwarte jas was echter nog intact en na voorzichtig aanspreken begon ze ook weer wat te bewegen. Haar naam wist ze niet meer maar als geoefend bioloog herkende ik haar als een dame grote wintervlinder. Vleugelloos geboren, naar boven geklauterd in een eik en daar van haar voetstuk gevallen. Maar met een koene ridder op twee benen was de redding nabij. Voorzichtig begeleide ik haar van het groene blad naar mijn gebruinde hand. Zes pootjes klampten zich vast en na een luttel ogenblik mocht ze afstappen. Zonder woord van de dank zette de gevallen vrouw...

Porseleinzwam op dode beuk (foto Annelies van Laarhoven, Wandelbos - Tilburg) Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 45 Wat is het fijn om thuis te komen na een vermoeiende werkdag en net voor donker nog even naar het Wandelbos te gaan. Even samen genieten van de natuur vlak bij de stad. Een laagstaande zon liet de herfstkleuren vlammen. Midden in het bos vonden we een lijk. Zijn ledematen waren er al lang geleden afgevallen maar zijn romp stond nog steeds fier rechtop. Zijn huid was op veel plaatsen opengebroken door woekerend gezwam. Wij stonden er onder, hand in hand, starend naar boven. Eens een stoere beuk en nu een metershoge stronk rottend hout. Zijn dood werd gevierd door oplichtende porseleinzwammen. Mogelijk eens binnen gedrongen op een plek waar een tak afgebroken was maar pas toen de weerstand van de boom gebroken was woekerde de zwam door tot in de houtvaten. Uiteindelijk blokkeerde hierdoor de watertoevoer naar hogere regionen. De zwam veranderde van een vuilnism...

Pop met gerafelde cocon. Gevonden in een Buddleia blaadje Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 44 Herfstvakantie. Tijd om werk voor te bereiden, in huis te klussen en heerlijk in de herfsttuin rondkijken. En dat levert altijd wat op. Vandaag viel mijn oog op een zelf gesponnen dekentje. Een beetje gehavend maar daar leek de schone slaper of slaapster zich niets van aan te trekken. In stille bewondering mocht ik toekijken. Wetend dat onder het dekentje een waar mysterie zich voltrekt. Daar wordt onzichtbaar keihard gewerkt. Eens was het een rups, rustig etend van heerlijk groen in ons ecologisch tuintje. Na enkele vervellingen werd het tijd om te gaan nadenken over de volgende fase. Eerst werd een ragfijne cocon gesponnen en daarbinnen verpopte de rups. Een chitine pantser als een mal waarin delen van de vlinder al te herkennen zijn. Daarbinnen een groene soep van stamcelletjes die elk hun eigen taak hebben. Als de pop overwintert dan moet de vlinder pas in 2020 klaar zijn om ui...

Berkenridderzwammen, Spoorpark - Tilburg Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 43 Burgers aller steden, verenigt u tot een groen front! Tilburg laat zien dat het kan, afgelopen zomer werd een totaal verpauperd gebied omgetoverd  tot een groene long. Het Spoorpark was eens een  overslagterrein van transportondernemer van Gent & Loos totdat een burgerinitiatief het veranderde in een een groene long. Deels strak gelijnd maar achterin staat nog een oud berkenbosje. In de zompige bodem staan rond de wat scheef hangende bomen honderden zwammen. Dichterbij komend blijkt het een cohort nijvere arbeiders die druk doende zijn hun geliefde berken in leven te houden. Je ziet bijna de mineralen uit de bodem vliegen tot aan de hoogste takken. Opgenomen door de zwam, doorgegeven aan de berk en dat alles in ruil voor een paar drupjes suiker. Vliegenzwammen, eekhoorntjesbrood, berkenboleten, een enkele braakrussula maar vooral tientallen ridderzwammen. Van boven warmbruin, van onder...

Vrucht pindakaasstruik - Clerodendron trichotomum var. fargesii Natuurpresentatie van 150 woorden - dag 42 Mijn dagelijkse blog zou ik zonder enige moeite kunnen vullen met vondsten uit ons kleine tuintje, ook wel onze hof onder de regenboog genoemd. Zo ook vandaag. Vanaf de achterdeur tot aan het vijvertje is het net iets meer dan tien stappen. Met elke meter verandert de tuin. Van kruidentuin en puintuin links naar stinzentuin rechts. Van bostuin met varens rechts naar een welig struikgewas links. En daar staat onze pindakaasstruik. Elke lichte aanraking geeft al een zware, wat naar pinda's ruikende geur. Zijn Latijnse geslachtsnaam, Clerodendron, betekent kansenboom. Vernoemd naar de vele verhalen over het al of niet medicinale nut. Je hebt dus een kans om beter te worden of juist niet. Enkele maanden geleden volop bloeiend met wit geurende bloemtrosjes. Vandaag stond deze Japanner te pronken met fantastische mooie bessen gevat in een rode, vijflobbige ster. Zelf in een ec...

Geelgerande waterkever, larf - kop met open gesperde kaken Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 41 Jaren geleden werd ik gevraagd wat te vertellen over onderwater leven. Geen zwaar ecologisch verhaal maar boeiende plaatjes voor een breed publiek. Kleurig en verrassend doet het altijd goed maar dreigend of angstaanjagend is veel spectaculairder. En zo ging ik aan de slag met een larf van een geelgerande waterkever. Enorme kaken die een jong kikkervisje of zelfs een pas geboren stekelbaars moeiteloos kunnen grijpen. Voor fotografie is het een ideaal object. Meestal zijn het geen snelle zwemmers zoals allerlei volwassen waterkevers. Een beetje kroos in het platte aquarium was voldoende om het beestje de illusie te geven van een rijk begroeide sloot waar het goed schuilen is. Rustig tegen de waterspiegel aanhangend, lucht opnemend met zijn achterlijf en dan in bijna slow motion rondzwemmend. Pas als er een levend wezen passeert wat in zijn kaken past gaat de motor aan. Voor zijn pr...

Boven vliegenzwam, linksonder groene knolamaniet, rechtsonder panteramaniet (berm in Tilburg) Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 40 Niets vermoedend fietste ik vanmorgen richting apotheek. Terwijl de herfstwind met het afgevallen blad van moeraseiken speelde viel mijn oog op een geweldig mooie berm. Overal paddenstoelen die  uitnodigden om even af te stappen. Vliegenzwammen, met hun rood-met-witte stippen stonden bijna schreeuwerig te pronken. Daarnaast, bijna verscholen, groeiden hun familieleden. Twee sluipmoordenaars, dodelijk giftig in een verrassend mooie uitdossing. Eén ook gestipt maar dan met een bruine hoed en een gegroefde rand. De ander zacht, bijna teder, olijfgroen. Sjamanen gebruik(t)en vliegenzwammen in rituelen maar voor de panteramaniet en de groene knolamaniet heeft iedereen een bijna heilig ontzag. Na het nuttigen lijkt er weinig aan de hand maar vervolgens vallen organen uit en is er nauwelijks tijd genoeg om een testament te schrijven. Hun alles...

Citroenlieveheersbeestje, larf Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 39 Ik geef het eerlijk toe: ik heb wat met lieveheersbeestjes. Misschien als overblijfsel uit een verre jeugd? Misschien omdat ze gewoon mooi zijn? Misschien omdat het elke keer weer spannend is welke nu weer opduikt? Vaak zijn het dan variaties op hetzelfde thema: een veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje. Maar deze zomer was het raak: weer eens een nieuwe larf. Het citroenlieveheersbeestje als kevertje kom je overal tegen. Maar met een ferme zwaai door de vegetatie bij Huis ter Heide kwam een fraai larfje mee. Opvallend geel en zwart. Met de Veldklapper Lieveheersbeestjes was het snel duidelijk: een jonge citroen.  Wat het beestje tussen het gras deed zal altijd een raadsel blijven. Net als het meeldauw- en het zestienstippelig lieveheersbeestje lust het geen bladluizen. Schimmels, en dan ook nog meeldauw, daar gaan ze voor. In een droge zomer zal het dus letterlijk honger lijden geweest zijn voor dez...

Geschubde inktzwam Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 38 Zo gewoon en toch zo bijzonder. Gistermiddag begon ik aan een heerlijke wandelexcursie met de Vrouwenvereniging Gilze en stond voor een schitterende groep geschubde inktzwammen. Wat te doen? Doorlopen omdat de groep net lekker loopt? Even de naast je lopende dames er op wijzen? Of toch maar stoppen? En dan besef je pas hoe mooi heel gewoon kan zijn. Vertellend over de juist op die plek wat meer verrijkte grond. Misschien was er een hond gepasseerd of ligt er wat meer groen afval. Wijzend op een hoedrand waar de eerste sporen beginnen te druppelen. Niet meegedragen door de wind maar in een gestage stroom op de grond vallend. Tegelijkertijd de prachtige hoed oplossend in een zwarte glibberige massa. Het verhaal wordt steeds sappiger en de toehoorders staan geboeid te kijken. En als je dan vertelt dat deze paddenstoel als jonge zwam goed eetbaar is begint iedereen te griezelen. Dat werd nog erger toen er ook nog bijgezegd ...

Groen eiland, mijn van zigzagbeukenmineermot Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 37 Vandaag kwam ik samen met mijn groep een prachtig voorbeeld van een groen eiland tegen. Gewoon op de weg langs het Hoefke richting de Regte Heide (tussen Riel en Goirle). Van grote hoogte naar beneden gewaaid en het pad terecht gekomen. Eens was het blad één van tienduizenden aan een oude beuk. Een vlindertje van krap 3 millimeter vloog langs, keek en wist dat dit de plek was waar haar kind zou opgroeien. Een ei werd aan het blad vast geplakt, het rupsje kwam uit en at zich een gangetje naar binnen. Keurig binnen de lijntjes van twee nerven genoot hij van beukenbladmoes. Uiteindelijk werd hij te groot voor zijn mijn en liet zich naar bosbodem zakken voor de verpopping. Het blad bleef achter en begin oktober maakte het zich klaar voor zijn definitieve einde. Het bladgroen werd afgebroken en elders opgeslagen. Alleen waar de zigzagbeukenmineermot gegeten had bleef het bladgroen als groen eila...

Steenbreekvaren, onderzijde blad met sporenhoopjes Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 36 Steenbreekvarens voelen zich in onze tuin goed thuis. Niet op plaatsen waar ze in de natuur altijd groeien, warme rotsen en muren, maar net daarachter. Worteltjes in de aarde, zelden uitdrogend en zeker in de herfst volop sporen vormend. Dat ze het niet fijn vinden in onze stapelmuurtjes ligt aan hun voorgeschiedenis. Gezaaid op een grondmengsel voor varens in een kwekerij missen ze de veerkracht van hun wilde broeders. Eigenlijk zijn het letterlijk kasplantjes. Zelfs zorgvuldig uitplanten in gaten tussen de stenen was hun al teveel. Ook schubvarens, in Nederland ook alleen voorkomend op muren, huiveren bij elke gedachte aan hun natuurlijke biotoop. Zij hebben echter nog geen sporen gevormd. Bij de steenbreekvarens staat de volgende generatie te popelen om hun beschermende doosjes te verlaten. Maar of zij ooit zullen kiemen in de Tilburgse steenwoestijn? In ons tuinparadijsje zijn wel wa...

Grote waternavel Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 35 "America rules the waves". Waterschappen en biologen weten helaas maar al te goed hoe waar deze uitspraak is. Sinds eind vorige eeuw heeft een wilde Amerikaan ons langzaam stromende of stilstaande water letterlijk overgenomen. Kanalen, vijvers en sloten verstoppend met overdadig groen. Vanmiddag stond ik aan de oever van de Beerze in Spoordonk en zag ook daar een welige groene kraag van grote waternavel. Geen bescheiden teder groen zoals zijn Europese neef met een rond, wiegend blaadje op een steeltje. Bijna onopvallend groeiend aan de rand van een ven. Zelfs met alle extra stikstof in ons land zal het nooit meer worden dan een deel van een fraaie moerasvegetatie. Maar de Amerikaan duldt geen concurrentie. Waterlelie en gele plomp worden gewoon aan de kant gedrukt als de grote waternavel in record tempo honderden nieuwe drijvende scheuten vormt. Voorlopig is er geen houden aan. Alleen een zware Elfstedenwinte...

Grote parasolzwam Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 34 Terwijl een zachte miezerregen neer drupt op de Kraaijenberg bij Bergen op Zoom staan de velden vol met parasollen. Zon is niets voor deze prachtige paddenstoelen. Pas na de eerste herfstregens verschijnen ze massaal in licht bemeste en extensief begraasde weilanden. Klein beginnend maar als de steel eenmaal begint te strekken lijkt er een wedstrijd te beginnen 15 centimeter moet haalbaar zijn. Ondanks al dit zwammenvlees lijken ze niet in de smaak te vallen bij slakken. En dat komt goed uit! Want pas als ze hun maximum groei gehad hebben komt hun enige doel in hun kortstondig bestaan in zicht. Als uitgroeisels van een gigantisch ondergronds wezen mogen zij sporen verspreiden. Stoffijn en in miljoenen tegelijk. Tienduizenden gaan verloren of komen op de verkeerde plek terecht. Anderen eindigen binnen de eigen heksenkring en komen niet tot ontkiemen. Maar enkelen zetten een eerste stap op nieuwe vruchtbare grond. Na jare...

Natuurpresentatie in 150 woorden - dag 33 Vlinders zijn luchtige en lichte fladderaars. Kennis over vlinders, zelfs van een klein stukje aarde als Nederland is echter een gewichtige zaak. Ruim 2500 gram papier had Jeroen Voogd nodig om op fenomenale wijze ons voor te stellen aan 905 soorten macro nachtvlinders. Tonnen kennis werd deze week door tientallen bezorgers over Nederland verspreid. Met recht mag dit een mijlpaal in de kennis van onze vlinders genoemd worden. Velen kenden Jeroen al als de "rupsenman", anderen als nachtvlinderspeurder in donkere Veluwse bossen. Vanaf nu is zijn  werk verplichte kost voor elke serieuze vlinderkijker geworden. Zijn grootste prestatie is dat hij aan het begin zal staan van een nieuwe manier van kijken naar vlinders. Niet alleen de focus op een vaak kortstondige volwassen fase maar elk moment tussen ei en uiteindelijk een vlinder laat hij zien. Daarmee is ook voor elke nachtvlinder een mijlpaal bereikt. Eindelijk zien wij hun complete ...

Melig takmos, Amersfoort 365 dagen - 150 woorden - dag 32 Op weg naar een cursuslocatie bovenop de Amersfoortse “berg” is het steeds weer genieten van tientallen lindes met de meest uiteenlopende kleding. En dat terwijl nog geen vijftig jaar geleden naakt het straatbeeld bepaalde. Een blote bast, bijna vlak geëtst door zure regen had elk aangroeisel van mos, korstmos of alg laten verdwijnen. Met het verdwijnen van kolenstook en het iets schoner worden van de Hollandse lucht voelde je gewoon dat laanbomen opgelucht adem haalden. Maar ook nu is boommode aan beschikbaarheid van soorten gebonden. Het enige wat de boom doet is zijn eigen bast laten groeien en vervolgens maar hopen dat deze bevalt bij alles wat er wil gedijen. En dat blijkt een zeer ruim aanbod te zijn. In het groen zijn er diverse soorten mossen beschikbaar, grijs, geel en alle tinten daartussen zijn voor de korstmossen. Voor mij is melig takmos, geen mos maar een korstmos, het allermooiste. Net een ruige boombaard,...

Slijmzwam op berkenhout 365 dagen - 150 woorden - dag 31 Elke keer is het weer verrassend om op zoek te gaan naar het allerkleinste. Vandaag gingen we in ons tuinparadijsje door de knieën voor een schitterend stukje natuurkunst. Enkele centimeters rottend hout stond geheel vol met een groep bolletjes op steeltjes. Wit, glanzend en omhoog gehouden door uiterst dunne draadjes. Elk bolletje is net een halve millimeter groot en zijn tot barstens toe gevuld met rijpende sporen. Het zijn echter geen paddenstoeltjes maar slijmzwammen. Zij begonnen hun leven in een kruipende, bacterie verslindende fase. Langzamer dan een slak zullen ze over dit stukje hout gekropen zijn. Op een gegeven moment kwam er een signaal dat het tijd werd om te gaan denken aan voortplanting. En dat doen alle slijmzwamsoorten door samen te trekken en sporen te gaan vormen. Elke soort doet het weer anders maar op naam brengen kan pas als de sporen rijp zijn. Voorlopig genieten we van een prachtig stuk natuurlijke ...

Bezemkruiskruid, Tilburg 365 dagen - 150 woorden - dag 30 Hoewel sommige politieke partijen Nederland onze grenzen willen sluiten voor alles en iedereen blijft ons landje een doorgangslandje. Bladkoninkjes uit Azië bezoeken Texel, vissen uit de Zwarte Zee zwemmen in de IJssel en straatbloempjes spreken thuis Afrikaans. Geen Hollandse berm is meer voor te stellen zonder Zuid-Afrikaanse bloemenweelde. Eind 19e eeuw kwam bezemkruiskruid als aanklevende zaadjes mee met Zuid-Afrikaanse wol. Net als in zijn "thuisland" (een beladen woord uit de tijd van de apartheid) gedijt dit familielid van onze Hollandse paardenbloem het best op wat stenige en droge grond. Eerst waren het industrieterreinen en een enkele spoorberm die zachtgeel kleurden. Inmiddels is er bijna geen plek te vinden waar zijn gele bloemen vanaf augustus niet te vinden zijn. Of het veranderend bermbeheer, klimaatverandering of verdroging is geweest wat deze explosieve uitbreiding op gang gebracht heeft zal ...

Rozenmosgal, Ballooërveld 365 dagen - 150 woorden - dag 29 Vanaf eind augustus tot eind oktober druppelen gestaag vragen over rozen binnen. En altijd gaat het over een vreemde mosgroei in de rozen. Dat het geen echt mos is weet bijna iedereen. Maar wat is het dan wel? Het blijkt een gal van de rozenmosgalwesp te zijn,. niet van blad of bloem maar van wanstaltig vergrootte knopschubben. Binnen deze gal met een maximale diameter van 10 centimeter leeft een complete kindercrèche van larfjes. Elk met een eigen kamertje, elk met hetzelfde voedsel. Zolang de larfjes groeien wordt de "mosgal" groter, Eind oktober is de gemiddelde dagtemperatuur zo laag geworden dat de roos stopt met groeien. De larfjes veranderen dan in een pre-pop die tot februari in rust gaan. Dan volgt de verpopping en uiteindelijk vliegen de wespjes uit tussen mei en augustus. De rozenmosgal van het vorig jaar is dan verhout en sterft af. Voor rozen is deze vorm van ongevraagde inwoning niet schadelijk...

Trekrus met gal veroorzaakt door russenbladvlo 365 dagen - 350 woorden - dag 28  Begin oktober. Het decor: een klein ven, leem als vloer, moerashertshooi en waternavel als decoratie. Spelers: een kindergroep van poelkikkertjes, allen bezig met springoefeningen, en een volksstam russen met vlooien. Fleurig uitgedost in de kleuren lichtgeel en bruinrood. Maar er is iets vreemds aan de hand. Alle russen staan bijna als bevroren doodstil, sommige buigen treurig met hun gezicht naar beneden. Anderen staan fier overeind en lachen de bezoekende bioloog, samen met zijn geliefde, toe. In hun paspoort geen cyrillische letters maar juist hoog latijn. Juncus squarrosus voor de bioloog, trekrus voor anderen. Maar met hun vlooien is wat bijzonders aan de hand. Het zijn geen bloeddorstige springers maar vliegende bladvlooien die op en van deze russen leven. Even prikken en de rus vormt een bijna bloemige toef. Daartussen eitjes van de russenbladvlo en tientallen larfjes die er een veilig t...

Veelvraat 365 dagen - 150 woorden - dag 27 Aan alles merk je dat het herfst is. Amerikaanse eiken beginnen te kleuren, paddenstoelen verschijnen en het is vandaag trekvogelteldag in Nederland. Maar er gebeurt nog veel meer. Op de Regte Heide stonden we oog in oog met een veelvraat. Stevig door sjokkend, links en rechts af en toe happend maar doelgericht op weg naar een tehuis voor nu nog daklozen. Zijn dikke jas hing wat slobberig om zijn lijf. Lange pluisharen als een vacht slepend over de grond. Geen woord kon er vanaf. Druk, druk, almaar doorgaand. Nu kan het nog. In het fletse zonnetje, nauwelijks warmte gevend aan een arme sloeber. Voor deze veelvraat is dat ook geen bezwaar, hij is bijna klaar om te gaan overwinteren. Niet als rups maar als pop. Verscholen in een pol heide en bestand tegen elke venijnige winterkou. Half mei komt hij of zij dan weer tevoorschijn. Rustig wiekend in de lentenacht zonder herinneringen aan onze ontmoeting.

Vliegenzwam, doorsnee hoed 18 centimeter 365 dagen - 150 woorden - dag 26 We zijn er allemaal mee opgevoed: rood met witte stippen en kabouter Spillebeen. Soms heeft de arme kabouter nauwelijks een plek om "op te wippen" zoals het kinderverhaal zo mooi verteld. Afgelopen jaar bijvoorbeeld, nauwelijks een vliegenzwam te vinden. Maar de herfst van 2019 maakt het helemaal goed. Ontelbare aantallen paddenstoelen bieden zich aan. Een keus is nauwelijks te maken voor het kleine mannetje. Op sommige plekken lijkt er geen houden aan. Geen tientallen maar honderden vliegenzwammen verdringen zich om hun gastheren. Eik en berk zijn duidelijk hun favoriet. In ruil voor enkele aminozuren en hulp bij het opnemen van mineralen smullen ze dagelijks van heerlijk suikerwater. En het lijkt wel of ze de armoe van 2018 helemaal willen vergeten in een bijna exorbitante krachtexplosie. Op het Ballooërveld had de grootste hoed een doorsnede van 18 centimeter Overal in Nederland is het nu tijd...

Ichthyornis ("visvogel"; Boven-Krijt, 80 miljoen jaar oud). Bronm: Wikipedia 365 dagen - 150 woorden - dag 25 Twee maandagochtenden vliegen de vreemdste vogels door het pand van de Vrije Academie aan de Keizersgracht. Nu is Amsterdam wel wat vreemde vogels gewend maar deze komen uit een oud en vergeeld vogelboek. Gevuld in een tijd toen onze trotse hoofdstad nog zonder grachtengordel en Zuidas was. Een tijd dat de eerste palen alleen geslagen hadden kunnen worden door vaartuigen en handen die de zon nog niet gezien hadden. Vreeswekkende reuzenreptielen bewoonden de continenten en het allergrootste zoogdier leek op een bever en een otter tegelijk. Eén van deze vreemde vogels heb ik gevraagd zich aan u, geachte lezer, even voor te stellen. Vlees zit er niet meer aan zijn botten maar dat mag ook na 80 miljoen jaar. Zijn naam is "Visvogel" (Ichthyornis), hij was zo groot als een duif en had nog tanden in zijn snavel. Maar helemaal leuk: het was één van de ve...

Kameleonspin met zweefvlieg als prooi 365 dagen - 150 woorden - dag 24 Vorige week bracht ik vele lezers aan het griezelen met een frontale foto van een grote kaardespin. En dat terwijl ze rustig over de keukenvloer banjerde en alleen maar geïnteresseerd was in lekkere hapjes die in haar web verstrikt raken. Vandaag wil ik het graag goed maken met één van de mooiste spinnetjes van Nederland. Geel, wit, groen, een rood gestreept pak; niets lijkt te gek voor de kameleonspin. Met een lijfje van krap 10 millimeter lijkt het veel te klein voor vliegen, vlinders en andere onfortuinlijke insecten die iets te dichtbij komen. Webben spinnen kan deze krabspin niet maar stil zitten daarentegen wel. Het begint met een bloem zoeken die min of meer past bij haar (of zijn) kleur. En dan is het gewoon afwachten totdat een niets vermoedende zweefvlieg landt voor een galgenmaal. Razendsnel toeslaan, de prooi verlammen en deze prachtige kameleonspin is uren zoet met het leegzuigen van haar vlie...

Geel gekleurd groot dooiermos op schilferige bast plataan 365 dagen - 150 woorden - dag 23  1 oktober is de dag van de boerenopstand maar ook de dag dat  Veluwse hardrijders zich groen en geel ergeren omdat ze het gas  moeten loslaten want 130 mag niet meer. Nederland kan er niet  omheen, nog meer stikstof en het is dag vlinders en dag bloemetjes. “Het was zo mooi, die mooie zomer van groei en bloei die begon in mei ……” Maar wie ziet die onzichtbare stikstof als een gestage regen op ons neerdalen? Een enkeling woont in een hutje op de vergraste heide, de paar resterende biologen  zien de kleine parelmoervlinder verdwijnen. En toch kan iedereen het zien. Nederland is in de laatste decennia volledig vergeelt. Zelfs bomen die geregeld hun bast verwisselen voor een nieuwe jas slaan geel uit. Groot dooiermos is blij met al die stikstof vervuiling. Zodra een grens overschreden wordt verschijnt dit prachtige korstmos en vergeet dat zijn familieleden trage groeie...