Krotwoningen

Essenbloesemmijt (Aceria fraxinivora) op Es

Krimp, leegstand, crisis op de woningmarkt, onverkoopbaar...Woorden die dagelijks in de krant verschijnen. Maar ook in de natuur is er volop leegstand. Onverkoopbare woningen, verlaten nesten, alles lijkt een beter heenkomen te zoeken.

Krotwoningen, vorig jaar nog sprankelend nieuw en nu al vervallen. Opgebouwd als nijvere huisvlijt na een stimulerende injectie. Vervolgens kortstondig gebruikt als kinderkamer en nu aan de elementen overgelaten.

Dit bericht werd geïnspireerd door een mededeling van IVN Zuidlaren, een buitengewoon actieve en creatieve vereniging. Voor komend jaar wordt een cursus gallen gepland. Zelfs in de kale winterperiode zijn deze tijdelijke onderkomens van insecten, mijten of zelfs schimmels terug te vinden. Zoals deze Es, even buiten Bad Nieuweschans. Bij het passeren lijkt het wel een vergeten Kerstboom, dichterbij blijkt de boom stampvol te hangen met knoestige bolletjes. De Essenbloesemmijt heeft hier een feestmaal aangericht voor zijn kroost. Even bijten en de jonge bloemknopjes groeien uit tot een bizar gevormd huisje. Uitstekend geschikt voor jonge mijtjes maar ook voor hun latere nakomelingen.Overwinteren doen ze elders. Weggedoken in bastspleten wachten ze op het voorjaar.

Aardappelgalwesp (Biorhiza pallida) op Zomereik

Colanootgalwesp (Andricus lignicollis)

Knikkergalwesp (Andricus kollari) op Zomereik

Aardappel- en Knikkergalwespen zetten elke eikenknop aan tot ongekende creativiteit. Ook hier is het even steken en de knop doet het verdere werk. Bij de eerste soort leidt de allergische reactie tot een wat vormeloze aardappel waar ruimte is voor een groot aantal kinderkamers. Knikkergalwespen kiezen voor wat meer perfectie. Een kogelrond balletje is voor hun de ideale vorm. En bij voorkeur ook nog eens twee knikkers in twee tegenoverstaande knoppen. Tussen deze twee opties hangt de Colanootgalwesp. Geen vormeloze bal en geen knikker maar meer een pokdalige globe als gevangenis voor de jonge wespjes. Alles is nu verlaten, de kinderen zijn de wijde wereld ingetrokken. Zij zullen op hun beurt geen eiken aanzetten tot  vormen van aardappelen, knikkers of colanoten, dat laten ze over aan hun eigen kroost. De Aardappelgalwesp kruipt in de grond en steekt daar de kleinste eikenworteltjes aan. De beide andere moeten eerst op zoek naar een zeldzame Moseik waar ze knoppen aanzetten tot galvorming.

Wilgenroosjesgalmug (Rabdophaga rosaria) op Wilg

Rietloopmijt (Stenotarsonemus phragmitides ) op Riet

Wilgenroosjes in de winter. Niet omlaag kijken maar omhoog, de boom in. Ook hier zijn het de knoppen die niet hebben kunnen doen waarvoor ze bedoeld waren. Uitgroeien tot blad en twijg zat er niet meer in na een aanval van de Wilgenroosjesgalmug. Wat lager in de vegetatie kan uitgekeken worden naar de zomerwoningen van de Rietloopmijt. Geen keurige gal maar meer een sterk verkorte en in elkaar gedraaide stengel. Voor Riet een manier om er voor te zorgen dat die vervelende zuigers opgesloten worden, voor de mijten een perfecte schuilplaats tegen hapgrage rovers.

Sigaargalvlieg (Lipara lucens) op Riet

Distelgalboorvlieg (Urophora cardui) op Akkerdistel

Niet alle gal-woningen staan leeg in de winter. Stil, weggedoken wachten er popjes op het moment dat de natuur weer gaat bruisen. Dan kruipen ze uit hun wieg, gaan op de vleugels op zoek naar een partner. Sigaargalvliegen en Distelgalboorvliegen zijn hier mooie voorbeelden van. Neem ze eens mee, zet ze in een potje en wacht tot ze uitkomen. Wees niet teleurgesteld als er geen vliegjes uitkomen maar wespjes. Als parasiet zijn ze hun leven begonnen. Groot geworden op een heerlijk dikke larf en nu klaar om de wijde wereld in te trekken.

Hazelaargalmug (Contarinia coryli)

Totaal anders gaat het toe bij de Springende Hazelaargalmug. Alleen in de wintermaanden zijn hun woningen te vinden. Uitgroeiende hazelaarkatjes blijken plots voorzien van jong grut. Schubjes groeien uit en het katje zwelt op om er vooral voor te zorgen dat ze met hun witte, springende lijfjes niet nog meer schade aanrichten.

Gallen zijn het jaar rond te vinden. De meesten vanaf het voorjaar tot ver in de herfst. Maar kijk ook eens in de winter naar deze bijzondere samenleving van plant en dier.