Trilzwammen, glibberig mooi

Kniphorstbos, Schipborg

December in het Kniphorstbos (Schipborg). Plassen zijn bevroren, de lucht is loodgrijs met af en toe een half zonnestraaltje. Grafheuvels en hunebedden liggen versteend te wachten op het voorjaar. Zweedse Kruisbekken vliegen "kiep "kiep" roepend over, een verkleumde Boomklever laat zijn schelle roep even horen.

Gele Trilzwam

Dan valt het oog op een knalgele hoop snot. Gedrapeerd om een slordig door de Sinterklaasstorm neergesmeten eikentak is het een opvallend element op het frisgroene mos. Een Gele trilzwam! Als vrijwel alle paddenstoelen na de eerste nachtvorst letterlijk het loodje leggen wordt het tijd voor deze bizarre zwam. Kou en vorst deren hem totaal niet. Terwijl vrijwel elke bevroren cel na ontdooien kapot gaat gaat deze gele snotterbel vrolijk door met groeien. Soms overdag ontdooid en 's avonds veranderend in een geel ijsje, het maakt allemaal niet uit.

Gele Trilzwam

Paarse Korstzwam, gastheer Gele Trilzwam

Voordat de geel gekleurde vruchtlichamen van deze zwam verschijnen moet er wel wat gebeuren. Het zijn parasieten op o.a. Paarse Korstzwammen. Met een beetje geluk zijn beide zwammen op één tak terug te vinden. Lukt het niet? Dan zijn er in de schors toch schimmeldraden van de gastheer aanwezig. Zonder Korstzwam geen Gele Trilzwam.

Gele Trilzwam

Trilzwammen behoren tot de grote groep van Basidiomyceten waar ook alle plaatjeszwammen, boleten, bovisten en stinkzwammen bij ingedeeld worden. Ogenschijnlijk lijken al deze paddenstoelen totaal niet op elkaar. Maar onder de microscoop blijkt dat ze allemaal sporen hebben die als parels op een kroon gevormd worden. Meestal vier, en bij de Trilzwammen op lange steeltjes, sporen worden door cellen afgesnoerd. Soms aan speciale orgaantjes, zoals plaatjes en buisjes, soms gewoon op de bovenkant van de zwam.

Eikentrilzwam

Zwarte trilzwam

Het aantal trilzwammen in Nederland is redelijk beperkt. Soortenbank.nl heeft er tien opgenomen waarvan de Toltrilzwam en de Spateltrilzwam zo zeldzaam zijn dat het mij niet gelukt is om ze in veertig jaren zoeken ooit voor de lens te krijgen. Meest algemeen zijn de Gele trilzwam en de Eikentrilzwam. De laatste ligt als zwarte, plat gedrukte dropjes op eikentakken. Zwarte trilzwammen zijn wat bescheidener en bedekken complete takken met een zwarte, aangedrukte hersenachtig gekronkelde korst.

Klontjestrilzwam

Stijfselzwam

Bruine Trilzwam

Stekeltrilzwam

Echt snotterig zijn de Kerntrilzwam en de Stijfselzwam. Wit, kledderig en vormeloos liggen ze op afgevallen takken. Voor mij voldoende aanleiding om meteen maar door te lopen naar de mooiste Trilzwammen. Op de tweede plaats staat de Bruine Trilzwam. Net een bekerzwammetje maar dan wat onregelmatiger en altijd op hout. Vaak in groepjes van bruin geplooide schijfjes bij elkaar staand. Veruit de mooiste is echter de Stekeltrilzwam. Altijd op half vergane boomstronken en op het eerste gezicht helemaal niet gelijkend op een trilzwam. Zonder er aan te komen lijkt het wel een stekelzwam. Op een smal , excentrisch steeltje staat een hoedachtig schijfje met aan de onderkant allemaal stekeltjes. Maar voel er eens aan, dan blijkt het een echte glibber te zijn.

Paarse Knoopzwam

In de natuur komen altijd soorten voor die ergens op lijken maar het toch echt niet zijn. Paarse en Zwarte Knoopzwammen  en bijvoorbeeld. Net trilzwammen maar ze behoren tot een totaal andere groep zwammen, de Ascomyceten. De Zakjestrilzwam maakt het nog bonter, zelfs zijn naam wijst naar een trilzwam maar ook deze behoort ook tot dezelfde super groep.

Trilzwammen, verassend bizar en boeiend.