Wasplaten, kleurrijk, bijzonder, zeldzaam

Klaprooswasplaat, Rotstergaasterwallen (Fr)

Elke recht geaarde paddenstoelen-liefhebber zou het liefst een boeketje wasplaten mee willen nemen voor zijn geliefde. Bont, kleurrijk en zacht van lijn. Geen stekels zoals rode rozen en zo kostbaar als kaviaar. Helaas zal deze droom nooit uitkomen, het blijft bij beelden van een zeldzaam genoegen: oog in oog met een wasplaatje.

Honingwasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Grauwe wasplaat (Arriër Koeland, Ov)

Oranje wasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Wasplaten houden niet van moderne mensen. Aangeharkte natuur vinden ze maar niets. Ze komen voor op schrale graslanden die soms wat begraasd maar zeker geregeld gehooid worden. Zodra ze een blik opvangen van een zak kunstmest vertrekken ze met de noorderzon. Rond klossende koeienpoten vinden ze best maar afgraven en opnieuw beginnen betekent een droevig eind voor deze paddenstoeltjes. Waterberging is bijna even erg. Een stortbui is verfrissend maar twee maanden onder water omdat wij droge voeten willen houden is een garantie voor het verdwijnen van een bont palet herfstplezier. Bodemrust en een schrale open grasmat is favoriet.

Hooilandwasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Gele wasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Elfenwasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Ridderwasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Alle ruim veertig soorten Hollandse wasplaten zijn echte graslandpaddenstoelen. Zeer schrale bermen, extensief beheerde weilanden en soms zelfs geregeld gemaaide gazons op oude kerkhoven zijn favoriet. Maar dat is dan ook zo beetje alles wat we van hun mysterieuze leven weten. Sommige onderzoekers hebben aanwijzingen gevonden dat ze in symbiose zouden leven met grassoorten. Bij Smalle Weegbree is zelfs DNA van wasplaten teruggevonden wat zou kunnen wijzen op een innige samenleving zoals we kennen van bomen met allerlei melkzwammen, russula's, boleten en amanieten. En dat zou in de richting gaan van een theorie dat wasplaatjes in Nederland feitelijk een schraal restant zijn van een oerwoudrelict. Menno Boomsluiter (Natuurbericht 2012) wijst er op dat in Noord-Amerika deze kleurrijke groep altijd in stokoude bossen groeit. In Nederland komt dit zelden voor maar wat beide groeiplaatsen gemeen hebben is een ongestoorde bodem. Het enige wat zeker is dat het geen parasieten zijn. Gras en kruiden groeien niet anders als er wasplaten aanwezig zijn.

Scharlaken wasplaat, Arriër Koeland (Ov)

Papagaaizwammetje (Rotstergaasterwallen)

Slijmwasplaat (Rotstergaasterwallen, Fr)

Kabouterwasplaat (Arriër Koeland, Ov)

Wasplaten zijn kakelbont en zelfs meer dan dat. Een groen uitgeslagen papegaaizwammetje is echt niet griepig. Helderrood, vurig oranje en knalgeel lijken favoriete modekleuren. Maar als excursiedeelnemers mij vragen waarom ze zo schitterend zijn blijft die vraag ook al onbeantwoord. Voor hun sporen verspreiding hebben ze het echt niet nodig. Deze worden gewoon met de wind meegegeven. En terwijl er zelden een gave russula of vliegenzwam te vinden is lijken wasplaten wel minder interessant voor slakken. Deels komt dat natuurlijk door hun standplaats. Tussen blad en onder struiken of bomen leven meer van deze glibberige raspers maar ook in weilanden zitten allerlei, vaak wat kleinere soorten. Je zou bijna denken dat ze het doen omdat ze het zelf leuk vinden maar dat gaat mij toch net iets te ver.

Sneeuwzwammetje (Rotstergaasterwallen, Ov)

Vuurzwammetje (Rotstergaasterwallen, Ov)

Zwartwordende wasplaat (Havelterberg, Dr)

Hoewel de tijd voor het vinden van wasplaatjes bijna afgelopen is kunnen er ook nu nog op allerlei plaatsen sneeuwzwammetjes, vuurzwammetjes en zwartwordende wasplaten gevonden worden. Zeer schrale bermen en altijd extensief beheerde weilanden zijn daarvoor ideaal. Maar ook oude kerkhoven uit vorig eeuwen kunnen verrassende soorten opleveren. Voor een uniek palet aan wasplaten moet je echter in november een excursie boeken bij Staatsbosbeheer. Zij beheren de Rotstergaasterwallen als "wasplaatjesreservaat". In totaal zijn daar inmiddels 25 soorten genoteerd. Andere opties zijn het Ariër Koeland (excursies in oktober en begin november te boeken bij Alcedo Natuurprojecten) of de forten van de stelling Amsterdam (zie Natuurbericht).