Stiktof en eenzaam bestaan

Heivlinder, bedreigd door stikstof depositie

De week van de bioloog 2 

Als inmiddels gebruikelijk start eind september weer het cursusseizoen voor volwassenen onderwijs. En dat betekent nieuwe colleges componeren, de eerste honderden kilometers door het land reizen en geweldig leuke contacten met cursisten. Dit jaar is het de beurt aan het stikstofdossier om uitgewerkt te worden (Seniorenacademie Noord-Nederland) maar ook een nieuwe serie rond het verhaal van de mens.(Vrije Academie).

Dertig jaar geleden zagen we als biologen en natuurliefhebbers al dat Nederland zich hulde in een dikke stikstofdeken. Groot Dooiermos (Xanthoria parietina, een korstmos) werd steeds algemener. Rankende helmbloem dook op in eiken-berkenbossen waar het vroeger zelden gezien werd. Na enkele korte cursusmomenten werd het nu tijd om het stikstofprobleem uit te werken tot een vijfdelige cursus. Met twintig zeer gemotiveerde cursisten eerst kennismaken met de natuurlijke stikstof kringloop. Daarna de door de mens uitgestrooide stikstofovervloed in kaart brengen en eindigen met herstelpogingen. Zolang we door blijven gaan met onze huidige uitstoot zal er van werkelijk herstel geen sprake kunnen zijn. Maar zolang we ons realiseren wat wij uitrichten is er hoop dat de heivlinders ooit weer eens massaal boven onze Hollandse heidevelden kunnen fladderen.

Gorilla

In vier grote steden stond uw schrijvende bioloog deze week met zijn inleiding op de zesdelige serie "Het verhaal van de mens". Groene draad is het bekende boek van Yuval Harari "Sapiens" maar voor de eerste twee colleges wordt het verhaal verder uitgewerkt. Vanaf de Big Bang met de snelheid van het licht naar het eerste leven en tenslotte uitkomend bij de eerste primaten. Nog maar acht miljoen jaar geleden splitsten gorilla's en chimpansee's zich als twee groepen met elk huin eigen ecologische wensen. Drie miljoen jaar later ging een groep aan de chimp verwante apen aan de rand van de savanne's leven en ontwikkelden zich tot rechtop lopende mensapen. En nog geen 200.000 jaar geleden bleven wij als laatste van die groep over. Alle anderen kwamen, zagen en verloren. Wij zijn letterlijk als enige overgebleven.