Slijmzwammen, een bizarre wereld

Rossig buiskussentje (Tubilifera arachnoidea), Mensinge (Roden)

Herfst is de beste tijd om kennis te maken met de meest bizarre wezens in ons kikkerlandje: slijmzwammen (Myxomyceten of Myxogastria). Geen dier, geen plant en geen zwam is er aan verwant. Glad en glibberig en af en toe wonderlijk mooi gevormd. Kijk eens mee op deze wandeling door een kleurrijke wereld.

Heksenboter (Fuligo septica), Hijkerveld

Slijmzwam, Mensinge (Roden)

De grote systematicus Linnaeus wist niet goed wat hij met slijmzwammen moest doen. Hij deelde ze in bij de "cryptogamen", letterlijk wezens met verborgen geslachtsorganen. Varens, mossen, paardenstaarten, paddenstoelen en ook slijmzwammen verdwenen in deze enorme container. Wel gaf hij daarmee aan dat de kleurige glibbers in het bos geen dieren waren maar bij het plantenrijk zouden behoren. Honderden jaren later weten we beter, het zijn geen planten en ook geen zwammen of dieren. Slijmzwammen blijken nauw verwant met amorfe, eencellige amoeben. Maar gelijktijdig weten we ook dat het geen homogene groep is, er blijken drie totaal verschillende lijnen van afstamming schuil te gaan onder deze naam. Geïnteresseerd? Lees dan eens verder op "Slime Molds".

Kruipende slijmzwam, Rossig buiskussentje (Tubilifera arachnoidea), Mensinge (Roden)

Sporulerende slijmzwammen, Troskalknetje (Badhamia utricularis), Aduard

Sporulerende slijmzwammen, Appèlbergen (Glimmen)

Het leven van een slijmzwam is in het begin weinig opwindend. Kleine, eencellige kruipertjes versmelten vaak met soortgenoten tot een zgn. plasmodium. Als gekleurd snot kruipt het vervolgens uiterst traag over bijv. rottend hout op jacht naar smakelijke bacteriën, schimmelsporen of zelfs schimmeldraden. Lukt het niet meer om voedsel te vangen? Geen probleem, het vloeibare protoplasma vervormt tot een sporenvormend organisme en stuurt zichzelf als miljoenen sporen richting het zwerk op zoek naar een betere woonplaats.

IJspegeltje, Ceratiomya fruticulosa, Vijftig Bunder (Midlaren)

Slijmzwam, Gasterense Duinen

Determinatie van slijmzwammen is buitengewoon lastig. Enkele opvallende vormen zijn nog op naam te brengen en beschreven op de website Soortenbank.nl Voor een completer overzicht wordt nog steeds teruggegrepen op het boek Mw. Nannenga, De Nederlandse Myxomyceten (1974). Maar je kunt er ook gewoon van genieten. Niet aan voorbij lopen omdat ze er toch maar vies uitzien maar gewoon eens bij stilstaan, fotograferen en je verwonderen over deze bizarre organismen.