Doorgaan naar hoofdcontent

Oeroud gneis

Biotietgneis - Leersumse Heide
(determinatie Harrie Huisman)
Een jaar natuurpresentaties in woorden - dag 317

Wandelend over de Utrechtse Heuvelrug kost het weinig moeite om terug te gaan in de tijd. Ga gewoon zitten, sluit je ogen en strijk met je vingers over de grond. Zandkorrels die ruim 11.000 jaar geleden aan zijn komen waaien voel je overal. Grint en allerlei afgeronde steentjes gaan nog veel verder terug. Bij elkaar geveegd, gekneed en opgestuwd door het ijs zou je geneigd zijn hun leeftijd te schatten op ongeveer 300.000 jaar. Het was toen letterlijk ijzig koud en gletsjertongen strekten zich uit tot waar nu de Rijn stroomt. Maar wat zij omhoog drukten als een tafelkleed was nog veel ouder. Misschien wel een miljoen jaar, ver voordat onze verre verwanten voor het eerst voet op Hollandse bodem zetten. Meegevoerd door de Rijn die toen nog naar het noorden stroomde en ver boven Terschelling samenstroomde met de moeder aller stromen, de Eridanos. Dikke grindbanken lagen op beide oevers, stukjes steen uit Zwitserland en Duitsland waarvan het ontstaan nauwelijks meer te achterhalen is. Maar op het landijs werden ook Scandinavische rotsblokken naar Nederland getransporteerd. Nadat de kou verdwenen is lagen deze brokken verweesd tussen het Rijn grint. Velen zouden daar blijven liggen totdat ze vanaf de Middeleeuwen door de mens gebruikt zouden worden. Een enkeling ligt er nog zoals deze bijzonder fraaie gneis op de Leersumse Hei. Zijn roots liggen diep onder het Zweedse-Finse massief. Op een diepte van enkele kilometers smolten eerder gestolde granieten of zelfs verharde kleibanken weer, mineralen vloeiden uit en koelden langzaam af tot fraaie bandjes. Witte kwarts, roze veldspaat en zwart biotiet keurig gescheiden. Stenen als stemmen uit de oertijd.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Oranje boomalg

Oranje boomalg, Trentepohlia aurea Een jaar natuurpresentaties in 150 woorden - dag 120 Een boom als leefgemeenschap. Alles is er te vinden, van producent tot consument. Haarwortels, knoppen en bladeren,  elk stukje boom wordt begraasd. Maar kijk eens naar een vierkante centimeter schors. Dan blijkt dat er veel meer plantaardige producenten zijn dan alleen de eik of een vleugelnoot. Eén van de meest bizarre plantjes die op schors groeit is de oranje boomalg. Stampvol worteltjeskleurstof (caroteen) lijkt deze groenalg zijn familie vergeten. Maar haal het oranje er uit en er blijft een draadvormig groen wiertje over. Op o.a. eik vindt het een ideaal biotoop om te groeien. Vergroeid met buitenste schors doet het zijn eerste best om zijn eigen kostje bij elkaar te scharrelen door fotosynthese. Luchtvervuiling had hem bijna de das omgedaan maar net op tijd werd het iets beter in ons overvolle landje. Ook een nauw verwante soort, de Portugese rode alg, breidt zich sterk uit. Niet a...

Kraanvogels wereldwijd

 Nog even en dan klinkt het doordringende "Kruu, kruu" weer boven het oosten van Nederland. De Kraanvogels komen! Voor KNNV Drachten reden om er eens wat meer aandacht aan te geven. Niet alleen een bijna traditionele excursie naar de verzamelplaats van duizenden kranen op de velden rond het Duitse Diepholz maar ook een avond vol wetenswaardigheden over deze bijzondere vogels op 18 oktober 2012. Om deze presentatie voor te bereiden ben ik een weekend lang bezig geweest 12 van de 15 soorten kraanvogels te fotograferen. Helaas niet in hun eigen leefgebied, daarvoor zou een wereldreis langs het hart van Azië (8 soorten), Afrika (5 soorten), Australië, Europa en Noord-Amerika (elk 2 soorten) nodig geweest zijn. AquaZoo Fryslân (Leeuwarden) en het Vogelpark Walsrode(60 kilometer zuid van Bremen) boden echter de mogelijkheid om een portrettengalerij te maken van vogels die onder zo natuurlijk mogelijke omstandigheden gehouden worden. Jufferkraanvogel Europese kraaan...

Rupsen, verborgen of gewapend

Psi-vlinder, Berkenheuvel September is de tijd dat veel rupsen zich opmaken voor de lange winter. Stevig dooreten, vervellen en dan verpoppen om zo roerloos te wachten op het nieuwe jaar. Sommigen leven zeer opvallend, anderen kiezen voor een strategie waar verstoppertje spelen het belangrijkste in het leven is. Drietand, Vennenbroek Opvallen betekent andere manieren gebruiken om vooral snaveltjes te weerhouden toe te happen. Kleuren die op wespen lijken helpen maar ook haarborstels zijn handig. De Drietand en de Psi-vlinder bijvoorbeeld. Als vlinder zijn het nauwelijks te onderscheiden grijs en zwart gekleurde uilvlinders. Maar als rups kiezen ze elk voor hun eigen, opvallende, uitdossing. Geel domineert bij de Psi-vlinder, oranje bij de Drietand. De laatste kiest ook voor verwarring door voor- en achterkant dezelfde kleur te geven. En allebei doen ze het met haren. Een zwarte, hoog uitstekende en wat slordig uitgevoerde kwast staat parmantig omhoog. Als een vogelsnav...